چکیده:
در تاریخ ایران بعد از اسلام، از زمانهای گذشته تاکنون، انجمنهای ادبی در شکل-گیری و روند تکاملی شعر فارسی نقش درخوری داشتهاند. انجمنهای ادبی از آغاز حکومت طاهریان تا زمان مشروطه مهمترین انجمنهای ادبی به شمار میآیند. با آغاز نهضت مشروطیت ایران انجمنهای ادبی نقش پررنگتری در روند دگرگونی شعر معاصر عهدهدار شدند. بسیاری از تغییرات و دگرگونیها در شعر مشروطه از درون این انجمنها شکل گرفت و اساسا شعر را چه از نظر شکل و چه از نظر محتوی و مضمون به کلی دگرگون ساخت و شعر نو فارسی از درون آن بیرون آمد؛ اما در عصر رضاشاه، به دلیل اختناق شدید فرهنگی، نقش انجمنهای ادبی کمرنگ شد؛ با این وجود انجمنهایی شکل گرفتند که بیشتر دنبالهروی از آثار گذشتگان را سرمشق کار خود قرار دادند. مضامین گوناگون مورد درخواست و رضایت حاکمیت را در قالبهای گوناگون میسرودند و بدون داشتن هیچگونه گرایش سیاسی در همان مضامین و مفاهیم کهن طبعآزمایی میکردند. «انجمن ادبی ایران» و «انجمن ادبی حکیم نظامی» به مدیریت وحید دستگردی از جملهی این انجمنها بودند که علاوه بر استقبال اشعار پیشینیان به تصحیح متون کلاسیک شعر فارسی نیز توجه ویژهای داشتند و متن دیوان حکیم نظامی گنجوی و جمالالدین و کمالالدین اصفهانی را تصحیح و منتشر کردند . در این مقاله به معرفی این دو انجمن میپردازیم و نقش آنها را در پیشرفت یا رکود شعر فارسی بررسی میکنیم. کلیدواژه: انجمن ادبی ایران، مجلهی ارمغان، شاعران معاصر،انجمن ادبی حکیم نظامی
خلاصه ماشینی:
"٢. پیشینه ی پژوهش تا آن جا که نگارنده بررسیده ، پژوهش مستقلی در مورد دو انجمن ادبی ایـران و حکـیم نظامی صورت نگرفته است ؛ اما در این راستا میتوان به نوشته هـای مختصـری چنـد در حد سطر یا سطوری در برخی از کتاب ها و مقاله ها اشاراتی شده است ؛ از جمله : فرانسیسک ماخالسکی در مقاله ی «وحید دستگردی و ارمغان او»، اشاره می کند کـه مجله ی ارمغان وانجمن ادبی ایران سال ها مرکز و نماینده ی زنـدگی ادبـی و اجتمـاعی ایران بود و زبده ترین شعرا و نویسندگان زمان را به خود جلب مـیکـرد (ماخالسـکی ، ١٣٤٢: ١٣)؛ نیز احمد سهیلی خوانساری در مقاله ی «انجمـن ادبـی حکـیم نظـامی»، بـه شیوه های تصحیح نسخه شعر شاعرانی که اعضای انجمن به کار می بردند اشاره می کنـد (خوانساری ، ١٣٥٧-١٣٥٨)؛ همچنین پرویز ناتل خانلری در جلد نخست کتـاب هفتـاد سخن (ناتل خانلری،١٣٦٧: ٦) از دو روش استقبال و تضمینی که اعضای انجمـن ادبـی ایران به کار میبردند اشاره ای گذارا دارد، امیری فیروزکوهی نیز در دیـوان خـود اشـاره میکند که انجمن ادبی ایران ، تنها انجمنی بود که هرکسی اجازه ی ورود به آن را داشـت و افراد با کم ترین ذوق ادبی می توانسـتند در آنجـا حضـور یابنـد(امیـری فیروزکـوهی ، ١٣٦٩)؛ نیز مهدی زرقانی در کتاب چشم اندازشعر معاصر فارسی مـی نویسـد کـه بعـد سنت گرایی در انجمن ادبی ایران برجستگی ویژه ای داشت ، اما نشـانه هـایی از نـوگرایی معنــایی در اشــعار برخــی شــاعران انجمــن چــون «ادیــب الســلطنه ســمیعی و یحیــی دولت آبادی » دیده می شود."