چکیده:
در بین انواع ذوق و سلیقۀ افراد، سینما از مهمترین این سلیقهها در دنیای مدرن و امروزی است. ذائقه و سلیقۀ افراد جامعه، بهعنوان بخشی از سرمایۀ فرهنگی آنها، برگرفته از عادتواره یا ریختار آنهاست که تحت تأثیر عوامل مختلفی چون موقعیت اجتماعی، تحصیلات، محل سکونت، و... شکل میگیرد. رویکرد نظری که صرفا به مطالعۀ فرایند یادشده بپردازد، رویکرد نظری سرمایۀ فرهنگی پییر بوردیو است. او در بررسی ذوق و سلیقۀ افراد معتقد است با اینکه ایدئولوژی کاریزما علاقه به فرهنگ مشروع را نوعی موهبت الهی قلمداد میکند، اما مشاهدۀ علمی نشان میدهد که نیازهای فرهنگی به خودی خود شکل نگرفته و محصول تعلیم و تربیتاند. در این بررسی نیز با استفاده از نظریۀ بوردیو، این فرضیۀ کلی مطرح است: بهنظر میرسد سلیقههای سینمایی و انتخاب سینما برای گذراندن اوقات فراغت تحت تأثیر شرایط عینی زندگی اجتماعی شکل میگیرد که از طریق ریختار یا عادتواره به کنش و ذهنیت افراد متصل میشود. در این تحقیق، برای بررسی سلیقههای سینمایی افراد سینمارو از روش کمی و کیفی استفاده شده است. در روش کمی، از ابزار پرسشنامه، و در روش کیفی، از مصاحبۀ عمیق با آگاهان و متخصصان امر استفاده شده است. نتایج پیمایش روی 378 نفر از افراد سینمارو با استفاده از آزمونهای آماری مرتبط، نشان داد که پایگاه اقتصادی ـ اجتماعی، تحصیلات، محل سکونت، و... از مهمترین عوامل مؤثر بر ریختار و نهایتا شکلگیری سلیقههای سینمایی و سینمارو بودن افراد است. فقط در مورد رابطۀ سن و سلیقههای سینمایی مشخص شد سن تأثیری در سلیقههای سینمایی ندارد و افراد در سنین مختلف سلیقههای سینمایی متفاوت دارند.
خلاصه ماشینی:
"در این بررسی نیز با استفاده از نظریۀ بوردیو، این فرضیۀ کلی مطرح است : به نظر میرسد سلیقه های سینمایی و انتخاب سینما برای گذراندن اوقات فراغت تحت تأثیر شرایط عینی زندگی اجتماعی شکل میگیرد که از طریق ریختار یا عادت واره به کنش و ذهنیـت افـراد متصـل میشود.
٩٠٠ هزار تومان به بالا سلیقۀ سینمایی برای بررسی این متغیر، سؤالاتی که بیانگر ابعاد مختلف سلیقۀ سینمایی افراد باشد طـرح شـده است ؛ از جمله انتخاب سه ژانر مورد علاقه ، بازیگران و کارگردانان مورد علاقه ، تعـداد فـیلم هـای دیده شده ، علاقه به مطالعۀ نشریات سینمایی، تـرجیح سـینما بـه سـایر سـرگرمیهـا، هـدف از تماشای فیلم در سینما، فیلم مورد علاقه ، و...
بنابراین ، بررسیها نشان داد بین پایگـاه اقتصـادی ـ اجتمـاعی بـا سـلیقۀ سـینمایی رابطـۀ مستقیم وجود دارد، یعنی هرچه افراد پایگـاه اقتصـادی ـ اجتمـاعی بـالاتری داشـته باشـند، از سلیقۀ سینمایی بالاتری نیز برخوردارند و میـزان سـینمارویی آن هـا بـه مراتـب بیشـتر از سـایر پایگاه های اقتصادی ـ اجتماعی است و بالعکس .
بنابراین ، در کل ، این فرضیۀ کلی که «سلیقه های سینمایی و انتخاب سینما بـرای گذرانـدن اوقات فراغت تحت تأثیر شرایط عینی زندگی اجتماعی شکل میگیرد کـه از طریـق ریختـار یـا عادت واره به کنش و ذهنیت افراد متصل میشود» تأیید میشود.
برای بررسـی ذوق و سلیقه باید عوامل اجتماعی و اقتصادی تعیین کنندة ذوق و سلیقه ها را ارزیابی کرد تا ضـرورت گنجاندن تجربه های متفاوت مصـرف کننـده هـا در یـک محصـول (در ایـن پـژوهش فـیلم هـای سینمایی) ـ که تابع قریحه هایی است که از موقعیت خود در فضای اقتصادی اخذ میکنند ـ در تعریف کامل این محصولات آشکار شود (بوردیو، ١٣٩٠: ١٥١)."