چکیده:
اسلام به حقوق حیوانات و عدالت نسـبت بـه آنهـا اهمیـت زیـادی داده ، آن را در زمـره «حق اّٰلله » دانسته ، و همگان را در برابر حیوانات مسئول می داند. نفقه حیـوان کـه شـامل تغذیه ، مسکن و درمان می شود، از مهم ترین حقوق حیوان اسـت ؛ بـه دلیـل واجـد شـعور بودن و احساس داشتن حیوان ، هر نوع کاری که موجب آزار و اذیت جسـمی و روحـی او شود و اسباب رنج او را فراهم آورد، مانند زدن ، داغ نهـادن ، مثلـه کـردن ، بـار کشـیدن و سواری بیش از توان ، دوشیدن با ناخن بلند، و رنج دادن هنگام ذبح روا نیست . ایـن امـور زشت و شیطانی شمرده شده است و همواره بر رفتار مشفقانه ، صادقانه و عادلانه با حیوان تاکید شده است . همچنین لعن کردن حیوان و نیرنگ زدن بر او و جـدایی افکنـدن بـین حیوان و نوزادش اموری است ناپسند که از آن نهی شده است . نیز پناه دادن به جانـداران بی آزاری که به منزل انسان پناه آورده اند پسـندیده شـمرده شـده اسـت . بایـد از حیـوان بهره برداری صحیح کرد و حق کامیابی او را نادیده نگرفت . لذا عقیم سازی و به جان هـم انداختن حیوانات ناپسند است . در اسلام ، ما مکلف بـه رعایـت حقـوق حیوانـات هسـتیم . پیامبر (ص ) از هر موقعیتی بـرای بیـان حقـوق حیوانـات و راه حل هـا اسـتفاده مـی کـرد. همچنین ، در اسلام ، برای رعایت حقوق حیوانات از ثواب و عذاب الاهی ، استفاده شـده و به اجر و مزد اخروی و معنوی استناد شده است . اگر انسان ها در رعایت حقـوق حیوان هـا کوتاهی ورزند، معصیت کارند و در روز قیامت ، مجازات می شوند. توجه اسلام به حیوانـات توجه عام است و شامل حیوان حرام گوشت و حیوان مشرف به مـرگ هـم مـی شـود. در اسلام ، افزون بر بیان حقوق به علت های احکام نیز اشاره شده است .
خلاصه ماشینی:
نفقه حیـوان کـه شـامل تغذیه ، مسکن و درمان می شود، از مهم ترین حقوق حیوان اسـت ؛ بـه دلیـل واجـد شـعور بودن و احساس داشتن حیوان ، هر نوع کاری که موجب آزار و اذیت جسـمی و روحـی او شود و اسباب رنج او را فراهم آورد، مانند زدن ، داغ نهـادن ، مثلـه کـردن ، بـار کشـیدن و سواری بیش از توان ، دوشیدن با ناخن بلند، و رنج دادن هنگام ذبح روا نیست .
همچنین در قرآن کریم آمـده اسـت کـه حیوانـات بـرای انسـان آفریـده شـده اند: "والانعـام خلقهـا لکـم " (نحـل : ٥)؛ امـا بـه هـیچ روی ایـن مطلـب بـه معنـای گرامـی نبـودن آنهـا نـزد خداوند و نادیده گرفتن حقوق آنها نیست .
ایـن نکته که حیوان حرمـت دارد در روایـات زیـادی بـه آن تصـریح شـده اسـت و نکتـه ای کلیـدی در رعایت حقوق حیوانات است : ابـوذر مـی گویـد شـنیدم رسـول خـدا (ص ) مـی فرمـود: حیـوان می گوید پروردگارا!
در خصـوص رعایت بهداشت آذوقه حیـوان از پیـامبر اکـرم (ص ) روایـت شـده اسـت : عبـداٰلله بـن سـنان در حـدیثی دربـاره گوسـفند از امـام صـادق (ع ) نقـل مـی کنـد کـه فرمـود: پیـامبر (ص ) فرمـود: جــای نگهــداری و آغــل گوســفند را پــاکیزه نگــه داریــد و آب بینــی آن را پــاک کنیــد (حــر عاملی ، ١٤٠٩: وسائل الشیعه ، ٥٠٨/١١، ابواب احکام الدواب ، باب ٢٩، ح٣).