چکیده:
هدف این مقاله، توصیف جنبههای مختلف فرایند رشد اخلاقی در رویآورد یادگیری و بررسی انتقادی آن، بهویژه از طریق تعالیم اسلامی و به روش اسنادی است. رویآورد مزبور، رشد اخلاقی را «یادگیری انجام رفتار اجتماعی مورد پذیرش جامعة خاص، که از طریق پیامدهای آن تقویت میشود» توصیف میکند. گستره این فرایند، «رفتار اجتماعی پذیرفتهشده» و مؤلفه اصلی آن «رفتار اخلاقی»، در برابر شناخت و هیجان اخلاقی، بوده و تقویت، بهویژه شکل اجتماعی آن، سازوکار عمده بهشمار میرود. عدم پذیرش ارزشهای ذاتی و نیز ارزشهای اخذشده از منابع فرااجتماعی، عدم تسری مرز اخلاق به رفتارهای اخلاقی ناسازگار با هنجارهای موجود، نادیدهگرفتن مؤلفههای شناختی و هیجانی اخلاق و غفلت از سازوکارهایی غیر از تقویت، کاستیهای عمدهای است که از دیدگاه اسلامی مواضع این رویآورد را به چالش میکشد.قرآن، رویآورد یادگیری، چیستی، گستره، مؤلفه، سازوکار.
The aim of this paper is to illustrate the different aspects of the process of behavioral development in learning and present a critical review of this process. The review is mainly based on Islamic doctrines and uses a documentary method. The mentioned approach defines behavioral development as a way of "learning how to display the social behavior which، according to certain، community is acceptable and which is confirmed through its consequences". The scope of this process is "the acceptable social behavior"، and it main component is "moral behavior" as distinct from behavioral recognition and excitement، and reinforcement of، especially its social form، is counted as its main mechanism. Rejecting the dominant values and the values derived from meta-social sources، non-extension of the boundaries of morality to the moral behaviors which are inconsistent with existing norms، disregarding the cognitive and emotional components of morality and neglecting the mechanisms other than reinforcement are the main shortcomings that، according to Islamic view، represent a challenge to the positions of this approach.
خلاصه ماشینی:
"اگر فرد با یادگرفتن اینکه در موقعیت های مختلف چگونه بر طبق ارزش های پذیرفته شده محیط اجتماعی رفتار کند، به رشد اخلاقی نائل می شود، می توان نتیجه گرفت که دامنه این سنخ از رشد روان شناختی فرد هم ارزش های رفتاری خاصی است که جامعه یا گروه آنها را به رسمیت شناخته است و به بیان دقیق تر، آنها را مورد تقویت قرار داده است.
هر چند داوری او در اینجا در مورد یک مقوله کلی است که شامل رفتار اخلاقی هم می شود، اما او بالاترین رفتار اخلاقی، که متضمن رهایی از خودخواهی است؛ یعنی نوع دوستی یا ازخودگذشتگی را با استناد به وابستگی های تقویت و مهار رفتار توجیه می کند: چیزی که بتوان به آن اعتقاد داشت و خود را وقف آن کرد، در میان وابستگی هایی یافت می شوند که برای دعوت مردم به انجام رفتار به نفع دیگران در نظر گرفته شده اند (همان، ص 117).
اینکه از نظر قرآن، یک رفتار جنسی نظیر لواط، به رغم داشتن پذیرش اجتماعی در میان یک جامعه، یک رفتار غیراخلاقی تلقی می شود، به دلیل این نیست که هنجار اجتماعی از آن پیروی نمی کند، بلکه براساس ظاهر یا تصریح قرآن به علت آن است که از یک سو، به تولید و تکثیر نسل انسان آسیب مهمی وارد می کند و شاید به همین دلیل، قرآن در تعلیل استحقاق آنها برای عذاب آسمانی، به ظالم بودن آن قوم به معنای جامعه ای که بر انجام کار باطل و ناصواب اصرار دارند، استناد می کند.
Killen, M, & Smetana, J, 2006, Handbook of moral development, London: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers."