چکیده:
یکی از امور ضروری در حکومتها و سازمانها، انتخاب افراد شایسته برای مسئولیتهاست. شایستهسالاری، یعنی قرار دادن افراد در پستها و مسئولیتها براساس مهارتها و تواناییهای آنان، بهگونهایکه بهرهوری را در سازمان افزایش دهد. نهادینه شدن شایستهسالاری در سازمانها موجب کاهش فساد اداری و گسترش عدالت اجتماعی میشود. امروزه در مدیریت معیارهایی برای شایستهسالاری وجود دارد که تکیه اصلی آنها بر مهارت و تخصص است. این مهارتها میتواند مهارتهای فنی، انسانی، مدیریتی و... باشد. از منظر قرآن، تخصص و مهارت بهتنهایی شرط کافی برای قرار گرفتن در پستها و مسئولیتهای سازمانی و حکومتی نیست، بلکه عامل دیگری که باید این تخصصها و مهارتها را جهتدهی کند تعهد میباشد. تعهد و تخصص در کنار هم، دو معیار اساسی برای شایستهسالاری هستند. شایستهسالاری در اسلام، ریشه در عدالت و جهانبینی توحیدی دارد.
خلاصه ماشینی:
"شایسته سالاری به مجموعه فعالیت ها و روش هایی اطلاق می شود که از طریق آن، افراد برای شایستگی در کار در سازمان ها گزینش می شوند و پاداش و ترفیع ها نیز صرفا براساس توانایی ها و مهارت ها به آنها تعلق می گیرد (کاظمی، 1390).
بحث شایسته سالاری نیز چنین است؛ ابتدا از فرد توانمند تعهدی می گیریم که او در راستای اهداف سازمان از توانایی های خود استفاده کند، ولی اگر این فرد انسانیتش، که همان وجدان و مسئولیت او در برابر خداوند است، نباشد مطمئنا این تعهدات زمانی سودمند است که سود و لذت بالاتری برای این فرد پیش نیاید؛ زیرا در این صورت او با همین توان و مهارتش، سعی می کند تعهدات را زیر پا بگذارد تا سود بیشتری برای خود کسب کند.
با بررسی و جمع بندی مفاهیم بیان شده در شایستگی، می توان به تعریف جامع تری رسید که عبارت است از: مجموعه ویژگی ها، توانایی ها و مهارت های فردی و متغیرهای شخصیتی فرد که موجب می شود افراد در موقعیت های گوناگون، عملکردی اثربخش تر و کاراتر در جهت تحقق اهداف فرد، سازمان و جامعه از خود بروز دهند.
با توجه به مفاهیم فوق، می توان گفت: شایسته سالاری عبارت است از: فرایند شناسایی، جذب، گزینش، نگهداشت و پرداخت مداوم به نیروهای شایسته و فراهم کردن زمینه های اعمال مدیریت موقعیتی بر حسب توانمندی های آنان، برای مؤثر واقع شدن آنها در تحقق اهداف فرد، سازمان و جامعه."