چکیده:
روابط عاطفی میان والدین در خانواده، که مهمترین نهاد تربیتی جامعه و نخستین آموزشگاه فرد شمرده میشود، اثرگذارترین عامل حرکت مطلوب فرزندان برای انتخاب سبک و شیوة زندگی اسلامی است. این پژوهش به بررسی تعدادی از عوامل عاطفی تربیت فرزندان در خانواده میپردازد. روش انجام پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. به منظور گردآوری دادههای لازم برای دستیابی به اهداف پژوهش، متون حدیثی موجود و مرتبط با موضوع پژوهش با استفاده از فرمهای فیشبرداری از منابع، گردآوری شده، با شیوة کیفی به تحلیل آنها پرداخته است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که عواملی چون: همسویی بینشها و باورهای مذهبی، اندیشة از خود دانستن وجود فرزند، انساندوستی، محبت، خوشرویی، تکریم و احترام متقابل، حسن ظن (مثبتنگری)، عفو و بخشش، نیکی در برابر بدیها، یار و غمخوار و مایة نشاط بودن، هدیه دادن، هماهنگی میان گفتار و رفتار، ابراز عواطف مثبت، توجه به امنیت روانی و الگودهی، از جمله عوامل تربیت عاطفی فرزندان در نهاد خانوادهاند که در آموزههای معصومان(ع) بر آنها تأکید شده است.
خلاصه ماشینی:
بنابراین موفقیت والدین در پرورش فرزندانی شایسته و همسو با معیارهای دینی، به چگونگی برقراری رابطة آنها با دیگر اعضای خانواده بسیار وابسته است؛ ازاینرو، برقراری ارتباط حسنة عاطفی ـ اجتماعی با دیگران یک هنر است و همة افراد جامعه، بهویژه والدین باید برای بهدست آوردن این مهارت بکوشند.
امام سجاد در تبیین این ویژگی عاطفی والدین و لزوم پرورش آن، با عنوان حقوق فرزند یاد کرده، میفرمایند: وأما حق ولدک فتعلم إنه منک ومضاف إلیک فی عاجل الدنیا بخیره وشره وإنک مسؤول عما ولیته من حسن الادب والدلالة علی ربه والمعونة علی طاعته فیک وفی نفسه فمثاب علی ذلک ومعاقب (حرانی، 1404ق، ص 189)؛ حق فرزندت بر تو آن است که بدانی او از توست و رفتار نیک و بدش در این دنیا با تو پیوند دارد و تو به دلیل مسئولیت و ولایتی که بر او داری موظفی او را خوب تربیت کنی و به جانب پروردگارش رهنمون باشی و به او کمک کنی تا در ارتباط با تو و خودش، از خداوند فرمان برد و نیز توجه داشته باش که اگر او را به شایستگی تربیت کنی، پاداش آن را خواهی یافت و چنانچه در تربیت او سهلانگاری کنی مورد عقوبت خداوند قرار خواهی گرفت.
والدین با ایجاد ارتباط عاطفی و دوستانة مبتنی بر این حقیقت فطری انسان، ارتباط سیستمی متعالی در شبکة اعضای خانواده برقرار میکنند و محیط عاطفی مناسبی برای فرزندان فراهم میآورند تا توانمندیهایی که در فطرت آنها نهادینه شده است، بهتدریج بروز و پرورش یابد و موجب برقراری ارتباط نیک با فرزندان، احترام و تکریم آنها، تقویت احساس ارزشمندی، رضایت، خشنودی و دیگر صفات مهم عاطفی تربیت در آنان گردد (فقیهی، 1392، ص 181ـ190؛ ضیایی، 1390، ص 53).
درحقیقت، این نوع علاقة طبیعی میان والدین و فرزندان از عوامل مؤثر در سبک زندگی مطلوب سفارش شده در آموزههای اسلامی است که میتواند زمینهساز پرورش فرهنگ و اخلاق دینی در خانواده شود.