چکیده:
فرسایش شیاری که در نتیجه تمرکز رواناب در روی دامنه بـه وجـود مـیآیـد، یکـی از انـواع فرسایش های آبی است . این نوع فرسایش به عنوان آغازین مرحله فرسایش های درون آبراهـه ای در مراتـع محسوب میشود. به همین دلیل ، شناخت عوامل موثر بر آن از اولویـت بـالایی برخـوردار اسـت . یکـی از عوامل تخریب خاک در دامنه های تپه ماهوری منطقه احمدآباد مشهد (واقع در جنوب غربـی شهرسـتان مشهد)، فرسایش شیاری است که شناخت عوامل موثر بر این نوع فرسایش ، کاملا ضروری است . بنـابراین با استقرار ترانسکت های ٥٠ متری در هر یک از طول های مختلف دامنه ، پارامترهای مـوثر در شـکل گیـری شیارها شامل تاج پوشش گیاهی، پوشش سطح زمین ، سنگریزه سطحی، بافت خـاک (شـن ، سـیلت و رس موجود در خاک)، شیب و اثر مشترک طول شیب و مقدار شیب اندازه گیری شدند. در نهایت بـا اسـتفاده از ضریب همبستگی پیرسون در سطح معنیداری ٥% به کمک نرم افزار مینیتب ، ارتباط این عوامل با فراوانـی شیارها در واحد طول مورد بررسی قرارگرفت . هر یک از پارامترهای درصد پوشش سـطح زمـین ، درصـد تاج پوشش گیاهی، درصد سنگریزه سطح زمین و میزان رس موجود در خاک بـا پـارامتر فراوانـی شـیار در واحد طول ، همبستگی منفی و معنیداری نشان دادند. طول شیب و مقدار شیب ارتباط معنیداری با فراوانی شیارها در واحد طول نشان ندادند، اما اثر مشترک آنها به صورت مثبت ، همبسـتگی معنـیداری (٠/١٤) بـا فراوانی شیارها در واحد طول نشان داد. فراوانی شیارها در واحد طول بـا پوشـش سـطح زمـین بیشـترین ضریب همبستگی را دارا بود (٠/٣-). بنابراین مدیریت پوشش گیاهی و همچنین مدیریت مرتع اولین گـام در جهت کاهش پتانسیل خاک منطقه نسبت به فرسایش میباشد.
Rill erosion is one of natural disaster witch in a world-wide scale it has allocated maximum amount of soil loss. This study aims is to determine the most effective elements in rill erosion (9parameters) in Ahmad-Abad، Mashhad region. Most of investigated parameters such as ground cover، canopy cover، gravel cover، amount of available clay and interaction of slope length and its amount have significant correlations with rill occurrence and its occasion. Moreover، the amount of rills has the highest correlation with groundcover. Accordingly، vegetation managements have to be considered as the first step to reduce erosion potential in Ahmad-Abad region.
خلاصه ماشینی:
"با توجه به این که تاکنون ، مطالعه ای در بررسی علل و عوامل فرسایش شـیاری در ایـن 1 Rejman 2 Polyakov & Nearing 3 Marques 4 Li 5 Kang 6 Zhang 7 Wischmeier & Mannering 8 Richter & Negendank منطقه انجام نشده است ، بنابراین شناخت و عملکرد این نوع فرسایش ، جهت مدیریت و به حداقل رساندن هدررفت خاک، ضروری به نظر میرسد.
هدف از این تحقیق که در بخشی از مراتع منطقه احمدآباد مشهد انجام شده است ، مطالعه و بررسی ارتباط و چگـونگی تاثیر هر یک از ویژگیهای درصد پوشش سطح زمین ، درصد تاج پوشش گیاهی، درصد سنگریزه سـطحی، بافـت خـاک، طول شیب و میزان شیب بر فرسایش شیاری از نظر تعداد و فراوانی شیارهاست .
جدول ٢ ضرایب همبستگی و سطوح معنیداری فاکتورهای مختلف با فراوانی شیار در واحد طول عامل ضریب همبستگی درصد پوشش سطح زمین -0/3* درصد تاج پوشش گیاهی -0/16* درصد سنگریزه سطح زمین -0/24* درصد شن 0/07 ns درصد سیلت -0/01 ns درصد رس -0/16* طول شیب 0/09ns درصد شیب 0/09ns اثر مشترک درصد شیب و طول شیب 0/14* ns: بی معنی * : در سطح ٩٥% معنیدار با توجه به این که نوع بافت در سایت های مورد مطالعه تغییر چندانی نداشته است ، رابطه همبستگی میزان شن ، سیلت و رس با فراوانی شیارها در واحد طول مورد بررسی قرار گرفت که تنها میزان رس موجود در خـاک بـا فراوانـی شـیارها در واحد طول رابطه معنیدار منفی ایجاد کرد که بیانگر اثر معکوس این عامل بر روی فراوانی شیارهاست ."