خلاصه ماشینی:
"دلیل اول بر بساطت: ایشان اولین دلیل خود را بر اثبات احدیت صرف واجب الوجود اینگونه بیان میکند: بدانکه هرگاه ذات واجب الوجود مرکب باشد از ماهیت و وجود،آن وجود یا واجب است یا ممکن؟در صورت اول،ذات واجب الوجود یا موجود به وجود دیگریست یا موجود به همان وجود است که جز واجب الوجود است،به حسب فرض در شفق اول با اینکه لازم می- آید تکرر وجود شی واحد به سبب نشئه واحده از جهت و واحد و آن باطل است،زیرا که یکی از آن دو وجود کافی است در موجودیت پس اعتبار دیگری لغو خواهد بود،میگویم واجب الوجود با قطع نظر از وجود زائد موجود است یا موجود نیست،در صورت اول اعتبار آن لغو خواهد بود و در صورت دوم لازم میآید که واجب الوجود در مرتبه ذات خود موجود نباشد بلکه در موجودیت به غیر خود محتاج باشد.
13 ایشان بعد از این دلیل اشکالی فرضی را مطرح کرده و پاسخ میگوید و در اشراق به نحو مختصر و کامل توضیح میدهد که چگونه نفی ترکیب حق از ماهیت و وجود مستلزم نفی جمیع اقسام ترکیب میباشد که خلاصه آنچنین است: بدان که ذات اقدس واجب الوجود مرکب از جنس و فصل نیست زیرا صاحب ماهیت خواهد بود و امتناع ترکیب از جنس و فصل مستلزم امتناع ترکیب از ماده و صورت است زیرا جنس و ماده و فصل و صورت به حسب اعتبار بشرط و لابشرط تغایر دارند و امتناع از ترکب از جنس و فصل مستلزم امتناع تحقق اجزای مقداریه نیز هست زیرا مقدار مرکب است از جنس که عبارت است از کم و فصل که عبارت است از متصل قار،امتناع از ماده و صورت نیز مستلزم امتناع تحقق اجزای مقداریه است زیرا مقدار بیماده و صورت، صورت نمیبندد."