چکیده:
در این مقاله نخست به تحلیل مفهوم شهروندی و ابعاد گوناگون آن از دیدگاه برخی از اندیشمندان و صاحبنظران تعلیم و تربیت می پردازیم. سپس با دید تطبیقی به چگونگی فرایند تربیت شهروندی و سیر تحولات آن در یکی از ممالک صاحب تجربه که به گواه تاریخ تحولات جهانی آموزش و پرورش، بیش از هر کشور دیگر جهان در این خصوص اقدامات اصلاحطلبانه بهعمل آورده است، یعنی کشور ژاپن، خواهیم پرداخت. گفتنی است که بررسی فرایند تربیت شهروندی در کشور ژاپن، که در بخش دوم این مقاله بهطور مفصل بدان اشاره خواهد شد، بر دو هدف استوار است. نخست اینکه خواننده را در جریان شکلگیری تربیت شهروندان و عوامل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، که در طول تاریخ پرفراز و نشیب کشور ژاپن بر آن تاثیر گذاشته است، خواهیم گذاشت. دوم آنکه دریابیم دیگران در راه ساختن و قوامبخشی نظام آموزش شهروندی خود چه اقداماتی به عمل آوردهاند و امروزه چه تدابیری را در جهت حل و فصل مسائل و مشکلات ناشی از اینگونه آموزشها در پیش گرفتهاند، زیرا بهاعتقاد نگارنده بینشی که از این طریق حاصل میشود این امکان را برای ما فراهم خواهد کرد که با ژرفاندیشی و گامهای سنجیده نسبت به اصلاحات برنامههای مربوط به تربیت شهروندی کشورمان اقدام کنیم. در بخش پایانی این مقاله کوشیدهایم با تحلیل نتایج حاصل از این مطالعه و تبیین اجمالی وضع کنونی آموزش شهروندی در کشورمان، پیشنهادهایی را برای بهرهگیری از اندیشههای نو در استقرار یک نظام کارآمد تربیت شهروند ارائه کنیم.
خلاصه ماشینی:
") از طریق ارائه مطالب و موضوعاتی در کلیة دروس مدارس و در مقطع تحصیلی ابتدایی، متوسطه و دانشگاهی توصیه میکند و برای آموزشهای مدنی و اخلاقی و پرورش روحیة مشارکتجویی که فرد شهروند را برای زندگی در جامعه آماده میسازد، به عنوان موضوعات بینرشتهای در همة درسهای مدارس و کانونهای آموزشی اولویت خاصی قائل است و تأکید دارد که آموزش شهروندی را در درسهای ملموس و عینی مدرسه باید بهگونهای گنجاند که فرد شهروند پس از آن آموزشها بتواند با الزامات و نیازهای زندگی در جهان فردا همسازی داشته باشد؛ و اهم این تواناییها را چنین ردهبندی میکند: 1- توانایی در برخورد منطقی و سنجیده در جهت حل و فصل رضایتبخش معضلات و دشواریها 2- توانایی در کار کردن با دیگران به صورت همکاری و پذیرفتن مسئولیتهای اجتماعی خویش 3- توانایی درک و تفاهم و تحمل تفاوتهای فرهنگی 4- توانایی تفکر انتقادی در سامانبخشی و سازندگی 5- توانایی حل تعارضات خود با دیگران با روشهای مسالمت آمیز 6- توانایی درک حقوق بشر و دفاع از آن، چه در جامعة خویش و چه در جامعة بین المللی 7- توانایی درک و شناسایی هنجارهای فرهنگی خود در جهت غنیتر ساختن و توسعة فرهنگ بومی و قومی 8- توانایی در نظمپذیری جمعی و بهرهگیری از نگرش علمی از باورهای فرهنگی جامعة خود و جوامع دیگر (امیل دورکیم 1383، صص 132-125) به اعتقاد یکی از پژوهشگران علوم اجتماعی به نام کیئرkeer) )، ماهیت پیچیده و چالشبرانگیز مفهوم آموزش شهروندی موجب ارائه تعبیرها و دیدگاههای مختلفی از آن شده است."