چکیده:
هر زبانی بر اساس نیازهای خود واژه هایی را از زبان های دیگر وام می گیرد که زبان فارسی نیز این گونه می باشد. از میان زبان ها، زبان عربی بیش و پیش از هر زبان دیگری بر زبان فارسی تأثیر گذاشته است. واژگان بسیاری طی 11 سده وارد زبان فارسی شده است. ورود زبان عربی به قلمرو شعر فارسی به یک دوره زمانی و یا شاعری خاص بر نمی گردد. بلکه همه شاعران پارسی زبان کم و بیش زبان عربی را در سروده های خود بکار برده اند محمدحسین نظیری نیشابوری شاعر فارسی سرای ایرانی قرن 11 و11 ه . ق که در هندوستان سکونت گزید، دیوانی مشتمل بر انواع گوناگون شعر دارد که در آن غزل بیش از همه خودنمایی می کند. نظیری نیشابوری در جای جای دیوانش از کلمات، تعابیر و جملات عربی استفاده کرده است. او این موارد را به خوبی در خدمت زبان فارسی قرار داده است به طوری که خواننده با شنیدن آن ها دچار دوگانگی زبانی نمی شود. نوع بکارگیری این عبارت ها ثابت می کند که او با زبان عربی آشنا بود و وجوه فصاحت و بلاغت و ایجاز عربی را هم می دانست. به کارگیری آیات قران و احایث پیامبر و ... منجر به بروز پدیده بینامتنی در دیوان او شده است. در این مقاله با شیوه توصیفی و تحلیلی تلاش شده است تا با بررسی شعر نظیری نیشابوری مشخص شود که زبان عربی به چه میزان در شعر این شاعر فارسی زبان رسوخ کرده و شاعر به چه روش هایی میان زبان فارسی و عربی هماهنگی ایجاد کرده است.
خلاصه ماشینی:
تاثير زبان عربي برشعر نظيري نيشابوري دکتر صغرا فلاحتي * چکيده هر زباني براساس نيازهاي خود واژه هايي رااززبان هاي ديگر وام مي گيرد که زبان فارسي نيز اين گونه مي باشد.
پيشينه ي تحقيق درباره زندگي وشعر اين شاعر سبک هندي پژوهش هاي گوناگوني انجام شده است ، به عنوان نمونه مقاله هاي «نظيري شاعرسبک هندي ونيشابور، رضا مصطفوي سبزواري » و «موسيقي بيروني اشعار نظيري نيشابوري، محمود عباسي ، معصومه ملاالهي »که درفصلنامه مطالعات شبه قاره چاپ شده اند، به برخي ازويژگي هاي شعر اوپرداخته اند، اما درباره تأثير زبان عربي درشعر اوپژوهشي انجام نشده است .
(همان ) زبان عربي درديوان نظيري نيشابوري هر زباني براساس نيازهاي خود واژه هايي رااززبان هاي ديگر مي گيرد، درفارسي به اين پديده وام گيري گويند.
دراشعارنظيري جمله هاي عربي گاه درمفهوم يک کلمه مفرد بکار رفته است ، مانند جمله «لولاک »که برگرفته ازحديث قدسي «لولاک لما خلقت الافلاک »است و نظيري آن راباکلمه «خواجه » ترکيب کرده است وازعبارت «خواجه لولاک »(همان ، ١٠/٢٦٦)معني «پيامبر»را اراده نموده است .
در مصراع «نامش آخر حرزش اصطفينا ساخته »(همان ، ٩/٤٨٣)اصطفينا که ازفعل و فاعل ساخته شده وجمله کاملي است را باواژه «حرز» همراه کرده است ، اوو ديگر شاعران فارسي سرا اين جمله عربي رابه معني «اهل بيت پيامبر» به کار برده اند.
»(همان ، ٤/٤٤٥) راه هاي درک معني واژه عربي نظيري اگر چه واژه هاي عربي رافراوان به کار برده است ولي کاربرد فراوان اين کلمات مفهوم شعر اوراغير قابل درک نمي کند، زيرا اوبراي نزديک ساختن معني به ذهن مخاطب شيوه هاي خاصي دارد که درزير به آنها اشاره مي شود.