چکیده:
خانواده به عنوان گروه نخستین، متولی امور حضانت از اعضای خود است . این مقاله در صدد یافتن علل ساختاری خانوادههایی است که با دفع یا طرد سالمند خود، این وظیفه را مغفول گذاشته و سالمند را به سرای سالمندان میسپارند. مقایسه عوامل ساختاری در دونوع خانواده که پذیرای مراقبت سالمند خود هستند و خانوادهای که سالمند را به سرای سالمندان میفرستند، مهمترین هدف این پژوهش بوده است. روش پژوهش توصیفی ـ تبیینی، ازنظر هدف کاربردی، از نظر میزان ژرفایی پهنا نگرواز نظر زمانی مقطعی بوده است. دادهها باروش پیمایش و ابزار پرسشنامه محقق ساخته در بین دو گروه 200 نفره ازسالمندان مقیم منزل(با نمونهگیری خوشهای چند مرحلهای)در مقایسه با ساختار خانوادگی سالمندان مقیم سرای سالمندان کهریزک(با روش نمونهگیری تصادفی)انجام شده است. اعتبار ابزار نیز با استفاده از اعتبار صوری و پایایی آن با استفاده از پایایی همسانی درونی(آلفای8/0)سنجیده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که نگه داشت یا طرد سالمند از خانواده، تابعی از نحوه ارتباطات، مفاهمه، وفاق و هنر مدیریت گفتگودر خانواده است. بین ساختار خانواده در زمینه اعتماد درون خانوادگی و جایگاه سالمند در خانواده ارتباط وجود دارد. میزان همدلی در درون خانواده، عنصر معنا داری در نگه داشت یا طرد سالمند است. وضعیت پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی سالمند در جایگاه او موثر بوده است و بالاخره اندازه مکان زندگی خانواده در "جذب" یا "دفع و فرستادن سالمند به سرای سالمندان" موثر است.
خلاصه ماشینی:
سرای سالمندان از نهادهای جدیدی است که با تقسیم کار اجتماعی، همراه صنعتی شدن به یاری برخی خـانواده هـا آمـده ؛ گرچـه ایـن نـوع نهـاد هـای خـدماتی گـاه در مـوارد اضطراری سعی در پر کردن جای خانواده برای سالمند را دارد، اما با توجه به برخی مطالعات در مورد احساس سالمندان از اقامـت در سرای سالمندان (رضایی و منوچهری، ١٣٨٧؛ علیزاده و همکاران ، ١٣٨٩؛ صابریان و همکـاران ، ١٣٨٥؛ میرزایـی و شـمس ، ١٣٨٨؛ مختاری و قاسمی، ١٣٨٩) حاکی از این حقیقت اسـت کـه ، سـالمندان سـاکن در سـرای سـالمندان از وضـعیت روانـی و عاطفی نامطلوب تری نسبت به سالمندان ساکن در خانه و در بین خانواده برخوردارند .
ـ بین کیفیت ارتباطات انسانی دو گروه تفاوت معناداری وجود دارد و به عبارت دیگر میتوان گفت نگه داشت یا طرد سالمند تابعی از نحوه ارتباطات ، مفاهمه ، وفاق و هنر مدیریت گفتگو در خانواده است .
ـ بین اعتماد درون خانوادگی در خانواده دو گروه سالمندان مقیم منزل و سرای سالمندان تفاوت معناداری وجود دارد.
متغیرهای «اعتماد درون خانوادگی »، «همدلی درون خانوادگی» ، «وفاق درون خانوادگی » « مفاهمه و مدیریت گفتگو » ، « پایگاه اقتصادی اجتماعی » و «تفاهم درون خانوادگی » به عنوان متغیرهای مستقل معرفی شدند و متغیر وابسته اصلی و نهایی این تحقیق ، « طرد سالمندان » است که در این قسمت ، به بررسی نتایج حاصل از آزمون تحلیل مسیر عواملی پرداخته میشود که بر ساختار خانواده تأثیر گذاشته اند.