چکیده:
دو مفهوم دنیا و آخرت در متون اسلامی، از کلیدیترین مفاهیم اسلامی هستند. اسلام با بیان ارزش هر کدام از آنها و نشان دادن جایگاه آنها در هستی، مسیر سعادت انسان را ترسیم نموده است. نتیجه عملی چنین ارزشداوری جهت دادن به میل و رغبت مومنین است که در ادبیات اسلامی با واژه «زهد» از آن یاد شده است. تنظیم رغبت بر اساس مفهوم زهد کارکردهای دیگری نیز دارد. از جمله آنها ارضای صحیح نیازهای انسانی است چرا که جهت و هدف در ارضای صحیح نیازها بسیار مهم است و اسلام با تعیین موضوعات دنیوی و آخری، و بیان شاخصههای آنها، منابع ارضای نیاز را برای مومنین معرفی میکند و باعث انتخاب صحیح منابع ارضای نیاز و توجه به هدف و جهت در ارضای نیازها میشود که این فرایند باعث پیامدهای روانی مانند «ثبات هیجانی»، «احساس آرامش»، «مقابله با دشواریها»، «جلوگیری از کارهای ناشایست و بزه» و «تسهیل برخی از صفات مثبت مانند صبر، شکر، کوتاه شدن آزوها و...» میشود که در متون اسلامی به آن اشاره شده است.
خلاصه ماشینی:
تنظیم رغبت، بر اساس مفهوم زهد، کارکردهای دیگری نیز دارد؛ از جمله آنها ارضای صحیح نیازهای انسانی است؛ چرا که جهت و هدف در ارضای صحیح نیازها بسیار مهم است و اسلام با تعیین موضوعات دنیوی و آخری، و بیان شاخصههای آنها، منابع ارضای نیاز را برای مؤمنان معرفی میکند و باعث انتخاب صحیح منابع ارضای نیاز و توجه به هدف و جهت در ارضای نیازها میشود که این فرایند باعث پیامدهای روانی مانند «ثبات هیجانی»، «احساس آرامش»، «مقابله با دشواریها»، «جلوگیری از کارهای ناشایست و بزه» و «تسهیل برخی از صفات مثبت مانند صبر، شکر، کوتاه شدن آزوها و...
از همین روی، در این نوشته تلاش خواهد شد تا جزئیات الگوی تنظیم رغبت بر اساس مفهوم زهد اسلامی تبیین شود و ساختار نظری و عملیاتی آن، پیامدهای روان شناختی و شیوه تأثیرگذاری آن بر سازمان روانی انسان بررسی گردد.
گروه دوم، آن دسته از روایات زهد است که به نشانههای هیجانی و عاطفی زهد پرداختهاند و به نظر میرسد اشاره به آیه: «لکیلا تأسوا علی ما فاتکم ولا تفرحوا بما ءاتاکم» در برخی روایات ناظر به همین مسأله است؛ برای نمونه میتوان به روایت امام صادق( اشاره نمود که در پاسخ به سؤال حفص بن غیات «ما الزهد فی الدنیا؟»، فرمود: قد حد الله ذلک فی کتابه، فقال: «لکیلا تأسوا علی ما فاتکم و لا تفرحوا بما ءاتاکم».
«چه چیز» تعلق میگیرد؟ به بیان دیگر، موضوع بیرغبتی چیست؟ در اکثر روایاتی که زهد در آنها استعمال شده است و موضوع آن نیز ذکر شده است، موضوع بیرغبتی، دنیا است؛ برای نمونه میتوان به این چند روایت اشاره نمود: «....