چکیده:
با توجه به رشد مطالعات میانرشتهای در عصر حاضر و با عنایت به اینکه قرآن کریم کتابی است ذو وجوه که با گسترش علوم مختلف، وجوه تازهای از آن برای بشر مکشوف میگردد، مطالعات میانرشتهای در حوزه قرآن کریم اهمیت روزافزونی مییابد. «همرنگی با جماعت» پدیدهای روانشناختی است که روانشناسان اجتماعی آن را مورد آزمایش و بحث و بررسی قرار داده، علل و عوامل روانی مختلفی برای آن یافتهاند. فیلسوفان اگزیستانسیالیست نیز با بررسی پدیده مذکور، نسبت به عواقب آن هشدار دادهاند. مسئله مزبور در قرآن کریم نیز مورد توجّه عمیق قرار گرفته و پیامدهای مثبت و منفی آن با صراحت تمام تبیین شده است. در این مقاله که به روش توصیفی - تحلیلی به نگارش درآمده، پدیده همرنگی از سه دیدگاه مذکور مورد تبیین و بررسی قرار گرفته است. یافتههای این تحقیق اجمالا حاکی از آن است که همرنگی، واقعیتی روانی است که انسان به دلیل زندگی در اجتماع، از آن ناگزیر است. اگر این همرنگی از روی تامّل و تدبّر صورت گیرد، امری پسندیده؛ و در غیر این صورت مذموم خواهد بود که از منظر فلسفی، فردیت انسان و از دیدگاه قرآن کریم سعادت دنیوی و اخروی وی را با چالش مواجه میسازد.
خلاصه ماشینی:
به این معنا که با توجه به اینکه انسان موجودی است مختار و هر فرد انسانی - چنانکه خواهد آمد - نوعی است منحصربهفرد، با دنیایی متفاوت از دیگران، همیشه در پی حفظ آزادی و فردیت خویش است، اما از سوی دیگر با عنایت به اینکه ناگزیر از زندگی در اجتماع است و این امر طبیعتا محدودیتهایی برای وی ایجاد میکند، لذا هنگام تعارض میان ارزشهای فردی و اجتماعی نوعی تعارض در وی ایجاد میشود و تمام وجودش درگیر رفع آن میگردد و البته گاهی اوقات، هنگامیکه حل این تعارض ناممکن مینماید، تصمیم گرفتن بسیار دشوار است که آیا باید ارزشهای فردی را فدای ارزشهای اجتماعی کرد، یا بالعکس؟ بحث همرنگی با جماعت از جمله تبعات زندگی اجتماعی و شاید مهمترین شکل ظهور و بروز تعارض مذکور است.
همرنگی با جماعت از دیدگاه اگزیستانسیالیسم با توجه به اینکه علم و تکنولوژی افسارگسیخته غرب در قرون اخیر بیش از آنکه برای بشریت نافع باشد، مسائل و مشکلات متعددی برای وی پدید آورده است، لذا در دوران معاصر کمتر مکتب یا دیدگاه فلسفی را میتوان یافت که به نوعی به نقد پیامدهای ناشی از آن نپرداخته باشد؛ اما به نظر میرسد در این میان، اگزیستانسیالیسم- یا به عبارت دقیقتر، فلسفههای اگزیستانس- به دلیل تأکید خاصی که بر فردیت و آزادی انسان دارد، دارای موقعیت ویژهای است.