چکیده:
دعای فرج: «الهی عظم البلاء…»، از دعاهای معروف شیعیان است. این دعا غالبا در مواقع گرفتاری خوانده میشود و مضامین پرمحتوای آن از ارتباط تنگاتنگ دعاکننده با معصومان و به ویژه ارتباط با حضرت ولی عصر( حکایت دارد. نکته مهمی که در دعای مزبور وجود دارد، درخواست کارهایی از معصومان است که به خداوند مختص است؛ درخواست اموری از معصومان، مثل «نصرت» و «کفایت». با عنایت به تاکید قرآن بر حصر صفات مزبور در خداوند باعث شده که توهم شرکآمیز بودن این دعا تقویت شود. بر اساس پژوهش و تحقیق، معلوم گردید دعای فرج، هر چند از قرن ششم به بعد مورد توجه قرار گرفته است؛ به لحاظ محتوایی با اصول توحیدی و اعتقادات اصیل اسلامی کاملا هماهنگ است؛ در نتیجه ضعف سندی دعا با قوت محتوایی آن جبران میشود. در حقیقت منشا شبهه شرکآمیز بودن دعا، نادیده گرفتن اموری است که با دلایل محکمی اثبات شده است. از جمله آن امور میتوان به «جایگاه و شان نبی مکرم و اهل بیت طاهرین»، «ولایت تکوینی ایشان» و «نظام اسباب و مسببات حاکم بر عالم» اشاره کرد. از نوآوریهای پژوهش حاضر میتوان به دستهبندی فقرات دعا اشاره کرد که هر دسته مستقلا با معیارهای پیشگفته مورد بررسی قرار گرفته و نهایتا سازگاری دعای مزبور با مبانی دینی اثبات شده است
The Faraj dua، “ElāhiAzomal-Balā”، is one of the famous Shia prayers. The prayer is often called in the times of trouble and its rich content indicates the close connection between the worshiper and the Infallibles specially Imam Mahdi. One important point in the above-mentioned prayer is asking for doings which belong exclusively to God، like “victory” and “sufficiency” from the Infallibles. Considering the great emphasis of Quran on the restriction of such attributes to God only has strengthened this idea that this prayer is blasphemous. According to the research، it has become clear although the Faraj dua has been taken into consideration from the sixth century onward; it is aligned with the principles of monotheism and genuine Islamic beliefs in terms of content. As the result، the dua’s lack of evidence is compensated with its strong content. In fact، the origin of being a blasphemous prayer is in ignoring the matters which have been proven with strong reasons. Among these matters، we can point to “the status and dignity of the holy Prophet and his pure Household”، “his existential guidance”، and “the system of causes and means governing the world”. Among the innovation of this research we can point to the classification of dua’s entries each of which is investigated independently with the aforementioned criteria and finally، the consistency of the above-mentioned prayer with religious basis is approved.
خلاصه ماشینی:
"786 ق): شهید اول، دعای مزبور را ذیل بخش «تتمة فی زیارة سیدنا و مولانا حجة الله الخلف الصالح أبی القاسم محمد المهدی صاحب الزمان صلوات الله علیه و علی آبائه بسر من رأی»، مروی از حضرت مهدی( معرفی کرده و خواندن آن را جزو دعاهای سرداب مطهر بعد از «نماز امام زمان» مستحب دانسته است.
573 ق): قطب الدین راوندی در ادامه روایتی که درباره دوازده امام وارد شده (صدوق، 1395، ج1: 265 ـ 269)؛ بخش آغازین دعا را از ادعیه امام زمان( دانسته است: و دعاؤه: «اللهم عظم البلاء و برح الخفاء و انقطع الرجاء و انکشف الغطاء و ضاقت الأرض و منعت السماء و أنت المستعان و إلیک المشتکی و علیک التوکل فی الشدة و الرخاء فصل علی محمد و آل محمد و علی أولی الأمر الذین فرضت طاعتهم و عرفتنا بذلک منزلتهم ففرج عنا بحقهم فرجا عاجلا قریبا کلمح البصر أو هو أقرب» (راوندی، ب1409: 365).
قرن پنجم): طبری، صاحب «دلائل الامامة»، ضمن ذکر داستان یک تشرف به محضر امام زمان(، بخشی میانی دعای مزبور را نقل کرده است: ابو جعفر، محمد بن هارون بن موسی تلعکبری برای ما نقل کرد که ابو الحسین بن ابی البغل کاتب برای او نقل کرده بود که گفت: کاری از ابو منصور بن صالحان به گردن گرفتم؛ ولی میان من و او اتفاقی افتاد که موجب پنهانی من گشت.
پاسخ سلبی بر این نکته تاکید دارد که روش قرآن، روشی توحیدی است؛ ولی لحن دعا مشرکانه است و پاسخ ایجابی نیز چنین تبیین میکند که سبب حقیقی بسندگی و نصرت خداست و پیامبر( و امام علی( تنها وسیله آن سبب هستند، نه سببی مستقل."