چکیده:
چکیده یکی از شاخههای دانش اخلاق که بهتازگی در ایران جایگاهی پیدا کرده، حوزۀ اخلاق حرفهای است که لازم است ازلحاظ معرفتی بیشتر به آن توجه شود. یکی از منابع غنی در اخلاق حرفهای، آموزههای دین مبین اسلام است. اما شناخت و ترویج اخلاق حرفهای برمبنای اسلام، بدون تحلیل آموزههای اخلاقی نهجالبلاغه امکانپذیر نیست. باتوجه به این مهم، در پژوهش حاضر برآنیم تا با استفاده از روش تحلیل اسنادی، اصول اخلاق حرفهای را در کتاب ارزشمند نهجالبلاغه بررسی کنیم. نتایج نشان میدهد که امام علی (ع) همواره به بحث اخلاقیات و اصول اخلاقی توجه داشتهاند و در موارد فراوانی، کارگزاران و یاران خود، بهطور اخص و تمامی انسانها را در طول زمان به رعایت آنها فرمان دادهاند. اصول اخلاقی مطرح در نهجالبلاغه، مشتمل بر: اصل احترام، اصل آزادی، اصل انصاف، اصل وفای به عهد، اصل امانت، اصل صداقت، اصل مسئولیتپذیری، اصل نقادی و انتقادپذیری، اصل مدارا و سعۀ صدر، اصل قانونمداری، اصل اعتدال و اصل رازداری است.
خلاصه ماشینی:
الواني معتقد است که تعريف واحدي براي حرفه وجود ندارد؛ امـا ايشـان بـه نقـل از پاگ ، حرفه را واجد چند ويژگي مي داند: حرفه يک چارچوب ذهني دارد؛ مجموعـه اي از دانش و تئـوري را دربـر مـي گيـرد؛ داراي شـأن و مرتبـت اجتمـاعي اسـت ؛ سـازمان يـا سازمان هايي آن را ترويج مي کنند؛ گروهي از ديدگاه عملي و نظري به آن مشـغول انـد؛ در ميان رشته هاي دانشگاهي جايگاهي دارد و داراي معيارهاي اخلاقي و ارزشي خاص خود است .
در سطح کاربردي نيز مجموعـه هـايي از اصـول يـا ارزش هـاي اخلاقي تجويز شده است ؛ براي مثال ، در بيانية انجمن ترويج اخلاقيات جوزفسون ، اصـولي چون صداقت ، وفاي به عهد، وفاداري ، انصاف ، غمخواري ديگران ، احترام و تکريم ديگران ، شهروند مسئول ، برتري خواهي و پاسخگويي مطرح شـده اسـت (جوزفسـون ، ١٣٧٩: ١٨).
(همان : نامة ٥٣) در هر حرفه اي بايد آزادي فرد حفظ شود و به اين سبب است کـه امـام بـا تأکيـد بـر اصل اسلامي «لااکراه في الدين »، مالک اشتر را به اجبارنکردن مردم بـه کـاري کـه دوسـت ندارند، امر مي کند: بدان اي مالک !
اگرچه جملة «ولاتکن عبد غيرک و قد جعلک الله حرا»، شايد همان گونه که اغلب شارحان نهج البلاغه تصريح کرده اند، به اين معني باشد کـه از هـيچ کـس در حـد امکان احساني را نپذير که موجب سلب آزاديـت شـود و مجبـور بـه شـکرگزاري شـوي ، چراکه انسان عبيد احسان است ، ولي کلام امام علي (ع )، عام است و ظرفيت معني بيشتري دارد و در اين معني نيز مخصص نيست ؛ ازاين رو مي تواند شامل انواع بردگي و آزادي باشد (قرباني لاهيجي ، ١٣٨٤: ٣٢٥).