چکیده:
ازدواج یکی از سنتهای مهم و پسندیده تمامی جوامع بشری است. در جامعۀ اسلامی ما ازدواج بر دو نوع است: ازدواج دائم و ازدواج موقت. اقدام به ازدواج موقعیت اجتماعی خود را ایجاب میکند و انتخاب یکی از این دو نوع ازدواج مشروع نیز موقعیت خود را میطلبد. مطالعه احکام خانواده در اسلام نشان میدهد که نظر شارع مقدس در صحهگذاشتن بر ازدواج موقت برای پیشگیری از رواج فحشا و در بسیاری از حالات، مقدمه یا تقویت ازدواج دائم است. خانوادۀ کامل با وجود پدر، مادر، و فرزندان شکل میگیرد. بهرغم تغییرات بهوجودآمده در عصر مدرن در بسیاری از جوامع، معمولا پدر نانآور و تأمینکنندۀ هزینههای خانواده و پشتیبان اجتماعی آن است، مادر به نگهداری و تربیت فرزندان میپردازد، و فرزندان با جامعهپذیری در خانه و دیگر نهادهای تربیتی، برای پذیرش مسئولیتهای اجتماعی آینده آماده میشوند. با مرگ پدر یا طلاق، خانواده ناقص میشود و این نقص، برای اعضای باقیمانده، مسائل و مشکلاتی ایجاد میکند. در کشور ما، دو نهاد با عنوانهای «سازمان بهزیستی» و «کمیتۀ حضرت امام خمینی (ره)» برخی از این خانوادهها را تحت پوشش و سرپرستی خود قرار میدهند. ازدواج مجدد راه حلی برای جبران جایگاه پدر ازدسترفته است. مطالعه حاضر، با هدف بررسی نگرش زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد حضرت امام خمینی (ره) شهر شیراز به ازدواج موقت انجام شده است. در این مطالعه، از سه منطقه تحت پوشش کمیته امداد در شهر شیراز، برای نمونه از میان 13 هزار و 248 زن تحت پوشش، 400 زن سرپرست خانوار بررسی شدهاند. اطلاعات جمعآوریشده در پرسشنامۀ خودساخته نشان میدهد که سن زن، علت قبولی سرپرستی، نیازهای اقتصادی، نیازهای امنیتی، نیازهای جنسی و فرهنگی، تعداد فرزندان، میزان مستمری دریافتی از کمیته امداد، امکانات رفاهی، و تحصیلات زن با نگرش زن به ازدواج موقت در ارتباطاند.
خلاصه ماشینی:
با وجود حمایت های صورت گرفته ، شکسته بودن ایـن خـانواده هـا، و نقـش و وظیفـة بیش تر زنان سرپرست خانوار در قبال ادارة زندگی و تربیت فرزندان در مقایسـه بـا سـایر زنان باید دید که ازدواج موقت ، به مثابة رابطه ای حقوقی ، به آنان کمک می کند و می توانـد نیاز به همسر را برای این زنان مرتفع سازد یا درعین حـال ، بـرای ایـن قشـر مشـکل سـاز است ؟ در این تحقیق ، می خواهیم بدانیم به نظر خود زنان سرپرسـت خـانوار، آیـا ازدواج موقت برایشان کارایی دارد؟ ٢.
اگـر زن و شوهر در ضمن عقد ازدواج شرط کنند که از یک دیگر ارث ببرند یا فقط یکی از زوجین از دیگری ارث ببرد یا بالعکس ، در این صورت هرکه شرط به نفع او شده است ، ارث می بـرد و به نظر برخی از فقها این شرط صحیح است (شهید ثانی ، ١٣٨٤: ٩/ ٢٣٤؛ موسوی خویی ، ١٣٨٦: ٩٨؛ تبریزی ، ١٣٧٨: ٤١٢)، ولی برخی از علما با این موضوع به مخالفت می پردازنـد و بر آن اند که زن و شوهر در ازدواج موقت ارث نمی برنـد، حتـی اگـر شـرط شـده باشـد (آیت الله خمینی ، ١٣٧٠: ١٠٢٦؛ مکارم شیرازی ، ١٣٧٠: ٧٩٥).
این فرضیه ها عبارت اند از تحصیلات زن ، تعداد فرزندان ، وضعیت تأهل فعلی ، نیازهای عاطفی ، نیازهای جنسی ، نیاز به امنیت ، نیازهای اقتصادی ، نیازهای فرهنگی ، میزان مستمری و امکانات رفاهی ، سن زن سرپرست خانوار، و هم چنین نوع مسکن ؛ همان طور که نشان داده مـی شـود، نیازهـای اقتصـادی از مهم ترین نیازهایی است که زنان سرپرست خانوار را به ازدواج موقت متمایـل مـی کنـد.