چکیده:
به کارگیری روشهای آماری به دقت و درستی پژوهشهای سبکشناسی بسیار کمک میکند. یکی ازاین شیوهها، روش «تنوع واژگان جانسون» است که بر محور دایرة واژگان استوار است. اینمقاله شعر فروغ فرخزاد، فرزانه خجندی (از تاجیکستان) و خالده فروغ (از افغانستان)را از منظر این نظریه واکاوی کرده است. با بررسی سه هزار واژه از هر شاعر ، مشخصشد، نسبت کلی تنوع واژگان در شعر فرزانه خجندی بیش از دو شاعر دیگر است، فروغفرخزاد و خالده فروغ به یک میزان از تنوع واژگان برخوردارند، اما محاسبات بعدینشان داد تداوم تنوع واژگان در شعر فروغ بیش از خالده و فرزانه است و گویای آن استکه چیرگی فروغ بر زبان شعر، در دورة دوم شاعریش، بیش از دو شاعر یاد شده است. سهشاعر واژگان مشابه بسیاری را به کار بردهاند، اما شیوة کاربردی واژگان آنها با یکدیگرتفاوتهایی دارد که ناشی از تفاوت سبک، دیدگاهها و شرایط زندگی آنان است.
خلاصه ماشینی:
با بررسی سه هزار واژه از هر شاعر ، مشخص شد، نسبت کلی تنوع واژگـان در شعر فرزانه خجندی بیش از دو شاعر دیگر است ، فروغ فرخزاد و خالده فروغ به یک میزان از تنوع واژگان برخوردارند، اما محاسبات بعدی نشان داد تداوم تنوع واژگان در شعر فـروغ بـیش از خالـده و فرزانه است و گویای آن است که چیرگی فروغ بر زبان شعر، در دورة دوم شاعریش ، بیش از دو شـاعر یاد شده است .
افزون بر آن، هر سه زن هستند ، شاعر معاصرند، از زمانه و زمینه ای نزدیک به هم بـر آمدهاند و نیز در سرزمین خود شاعرانی شناخته شده و صاحب اندیـشه هـستند و موضـوعات، نمادها، تصاویر و مضامین مشترک در شعر آنها دیده می شود، بایستة یادآوری است ، که خالده فروغ و فرزانه خجندی هر دو از فروغ فرخزاد تأثیر پذیرفته اند.
مراحل نظریة جانسون ١- انتخاب نمونة پژوهش : بدیهی است کـه بـرای بررسـی واژگـان یـک شـاعر، امکـان بررسی تمام کلمات موجود نیست یا ضرورت نـدارد؛ بنـابراین بایـد دسـت بـه انتخـاب زد و بخشی را به عنوان نمونه انتخاب کرد.
برای ایـن کـار نیـز ابتدا متن را به اجزای هم اندازه تقسیم می نماییم ، سپس مراحل زیر را طی مـی کنـیم : «محاسـبة تنوع در جزء اول متن که با تعیین واژگان متنوع و تقسیم عدد آن بر عدد مجموع کـل واژگـان این جزء به دست می آید.
بـه استناد این نمونه ها، نسبت تنوع واژگان در شعر فرزانه خجندی (٣٨%) و در شعر فروغ فرخزاد و خالده فروغ (٣١%) است .
. Tehran: Speech Publication ,ha( Stylistics)theoris،approach and ways( Ghiyasi, Mohammad Taghi.
Daramadi bar Sabk Shenashi Sakhtari (Introduction to Structural Stylistics), Tehran: Thinking Falame publication.