چکیده:
فضاهای نابرابر جغرافیایی که درصد وسیعی از سرزمین کشورهای در حال توسعه را به خود اختصاص داده است بیشک یکی از تبعات توسعه نابرابر و نامتوازن است که ریشه در توزیع ناعادلانه امکانات دارد. عدم برخورداری از فرصتهای فضایی برابر میتواند منجر به شکافی عمیق بین استانها، شهرها و حتی مناطق روستایی کشور گردد که پیامد آن ظهور فقر ، مهاجرتهای روستا-شهری و به دنبال آن حاشیهنشینی، افزایش جرم، فساد، فحشا و غیره خواهد بود. این پژوهش سعی دارد به تحلیل نابرابری فضاهای جغرافیایی در روستاهای مناطق مرکزی ایران با استفاده از مقالات علمی، کتب و اسناد مرتبط با مساله تحقیق با روشی توصیفی- تحلیلی بپردازد. استانهای، تهران، قزوین، همدان، یزد و چهارمحال و بختیاری نمونه مورد مطالعه و اطلاعات مربوط به 83 دهستان که با روش تصادفی سیستماتیک انتخاب و جمعآوری گردیدهاند، بعنوان جامعه آماری نمونه مورد بررسی قرار گرفتهاند تا روند تغییراتی طی مقاطع 1365، 1375 و 1385 با استفاده از مدل ضریب جینی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که نابرابری فضاهای جغرافیایی در مقطع 65 در مناطق روستایی استان یزد با 42/0، در مقطع 75 در مناطق روستایی همدان با 36/0 و در سال 1385 در روستاهای استان قزوین با بیشترین ضریب نابرابری طی سه دهه برابر با 79/0 بوده است. همچنین نتایج نشان میدهد از شاخصهای مورد بررسی، بیشترین ضریب نابرابری در سال 1365 مربوط به شاخصهای اجتماعی، در سال 75 به شاخصهای ارتباطی و در سال 1385 بیشترین عدم تعادل در دسترسی به خدمات بهداشتی مشاهده گردیده است.
خلاصه ماشینی:
/ برابر است با ضریب جینی تعداد مناطق / میانگین شاخص مورد نظر / یافته ها این پژوهش در نظر دارد با بررسی منابع مستند و معیارهای موجود در آمار نامه های سرشماری عمومی نفوس و مسکن طی سـال - های ١٣٦٥، ١٣٧٥ و ١٣٨٥و اطلاعات سازمان مرکز آمار ایران و همچنین اندازه گیری ضریب جینی، چهار شاخص امـور زیربنـایی( متغیرهای دسترسی به راه آسفالته ، آب لوله کشی، برق )، ارتباطی(متغیرهـای صـندوق پسـت ، روزنامـه و مجلـه ، تلفـن ، وسـیله نقلیـه عمومی)، اجتماعی( متغیرهای مرکز خدمات روستایی و شورای اسلامی) بهداشتی ( متغییرهـای دسترسـی بـه حمـام عمـومی، خانـه بهداشت ، مرکز بهداشتی، پزشک ، دامپزشک ، بهیار و مامای روستایی) را در مناطق مورد مطالعه تجزیه و تحلیل نمایـد.
جدول ١: ضریب جینی در برخورداری از خدمات و امکانات در استان های مرکزی در سال ١٣٦٥ استان چهارمحال و بختیاری 0/34 0/36 0/33 0/28 0/17 0/22 0/22 0/43 0/29 0/42 0/25 0/28 0/48 0/37 تهران 0/43 0/32 0/34 0/31 0/42 0/29 0/55 0/41 0/53 0/41 0/28 0/41 0/36 0/32 قزوین 0/38 0/01 0/45 0/03 0/12 0/21 0/13 0/08 0/07 0/04 0/1 0/06 0/5 0/08 همدان 0/38 0/28 0/33 0/28 0/38 0/49 0/57 0/43 0/53 0/26 0/39 0/34 0/28 0/26 یزد 0/47 0/4 0/46 0/44 0/48 0/35 0/29 0/59 0/21 0/46 0/47 0/36 0/36 0/51 ١-٢- سال ٧٥ ارزیابی داده ها در مناطق روستایی استان چهارمحال و بختیاری نشـان مـیدهـد ضـریب جینـی بهیـار و مامـای روسـتایی و نـابرابری دسترسی به شورای اسلامی با ٠/٤٤ بیشترین رقم در این مقطع را در استان به خود اختصاص داده اند.