چکیده:
کشورهای مختلف جهان دارای جایگاه متفاوتی به لحاظ اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، امنیتی و غیره هستند. مجموع این عوامل سبب تعیین رتبه ی جهانی کشورها در ساختار ژئوپلیتیک جهان می گردد. این جایگاه جهانی را ژئوپلیتیسین ها در اصطلاح جایگاه ژئوپلیتیک و مجموع و حاصل ضرب عواملی که منجر به تعیین این جایگاه ژئوپلیتیک می شود را وزن ژئوپلیتیک می گویند. بخش مهمی از عوامل تعیین کنندهی وزن ژئوپلیتیک را ظرفیت های سرزمینی مشخص می کند. آن دسته از ظرفیت های سرزمینی که دارای نقش مهم و اساسی تری در تعیین وزن و جایگاه ژئوپلیتیک کشور و همچنین توسعه و استقلال آن می شوند، ظرفیت های راهبردی سرزمینی هستند. در این مقاله نگارنده گان سعی نموده اند تا جایگاه و نقش استان های مختلف کشور را از نظر ظرفیت های راهبردی سرزمینی مورد بررسی و تحلیل قرار دهند و به رتبه بندی استان ها بپردازند. در این راستا این سوال اساسی طرح شده است که: چه استان هایی و در چه زمینه هایی به لحاظ ظرفیت های راهبردی سرزمینی بیش ترین نقش و جایگاه را در وزن ژئوپلیتیک کشور ایران دارند؟ راهبردی ترین استان های کشور به لحاظ مجموع ظرفیت های سرزمینی کدامند؟ این مقاله به شیوه ای تحلیلی-توصیفی انجام شده و از نوع تحقیقات تلفیقی (کمی- کیفی) است. داده ها نیز از طریق کتابخانه ای و اسنادی و آمارنامه ها و سایت های معتبر سازمان ها و استان داری ها و وزارت خانه ها گردآوری شده است.
خلاصه ماشینی:
تحلیل و رتبه بندی استانهای کشور ایران از نظر ظرفیت های راهبردی سرزمینی تاریخ دریافت مقاله : ٩٣/٠٣/٢٥ تاریخ پذیرش نهایی مقاله : ٩٣/٠٩/١٥ حیدر لطفی( عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمسار، ایران) مصطفی رشیدی *(دکتری جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، ایران) چکیده کشورهای مختلف جهان دارای جایگاه متفاوتی به لحاظ اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، امنیتی و غیره هستند.
در این مقاله نگارنده گان سعی نمودهاند تا جایگاه و نقش استانهای مختلف کشور را از نظر ظرفیت های راهبردی سرزمینی مورد بررسی و تحلیل قرار دهند و به رتبه بندی استانها بپردازند.
در این راستا استان های کشور مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند و به رتبه بندی آن پرداخته شده است تا نقش و جایگاه هر کدام از این استانها از نظر برخورداری از ظرفیت های راهبردی سرزمینی و در نتیجه وزن ژئوپلیتیک کشور ایران مشخص گردد.
اهمیت این موضوع در لزوم پرداخت به جایگاه استان ها برای نقش آفرینی در روند توسعه ی کشور در جهت آمایش فضای ملی و تقسیم کار علمی و منطقی بین استانهای کختلف کشور است و این که استانهای راهبردی کشور نیز به لحاظ سرزمینی مشخص گردند تا مورد توجه بیش تری جهت استفاده از ظرفیت های آنها برای توسعه ی محلی و ملی، قرار گیرند.
برای خوشه بندی متغیر زمین مناسب در جهت تولید محصولات کشاورزی، چهار خوشه خیلی خوب، خوب، متوسط و ضعیف تعیین شده است و بنابراین استان های کشور به لحاظ میزان بهرهمندی از خاک مناسب جهت کشاورزی در یکی از چهار وضعیت نامبرده قرار گرفته اند.