چکیده:
امروزه حق استماع، به یکی از اجزای اداره خوب و عدالت رویه ای تبدیل شده است .استماع در حیطه ی حقوق اداری،وابسته به زمینه ای است که در آن اعمال میشـود.درحقـوق اداری انگلسـتان تمـایز میـان تصمیمات قضایی و تصمیمات اداری،لزوم ترافعی بودن تصمیمات و تفکیک میان حـق هـا و امتیـازات، محدودیت هایی را بر استماع موجب شد.این محدودیت ها دردهه ی هفتاد میلادی برطرف میشـود، امـا به طور کامل کنار نهاده نمیشوند.بـرای جبـران ایـن نقـص حقـوق اداری انگلسـتان، در کنـار شناسـایی قاعدهی الزام به رفتار منصفانه که به نوبه ی خود موجب توسعه ی بیشتر استماع میشود، مفهـوم انتظـارت مشروع را به حق ها و امتیازات افزوده است . در کنـار ایـن تحـولات، رویکـرد توسـعه گرایانـه ی دادگـاه اروپایی حقوق بشر، نسبت به استماع بر حقوق اداری انگلستان تاثیر نهاده است .در حقوق اداری ایـران، شناسایی و اعمال این حق از کاستی رنج میبرد. با ایـن حـال دیـوان عـدالت اداری در مـورد اعمـال آن دردادرسی اداری رویکردی توسعه گرایانه داشته است ، امـا در تصـمیمات اداری خـلا قـانونی و قضـایی نمایان است .
خلاصه ماشینی:
استدلالهای دادگاه برای تعیین نوع استماعجالب توجه است : * اگر چه نباید نسبت بـه ایـن موضـوع کـه فرآینـد تصـمیم گیـری قضـایی بـوده اسـت یـا اداری هیچ گونه اهمیتی قائل شد با این حال، تصمیم گیری در این پرونده کاملا ماهیت قضایی داشته است .
لردها اصول عدالت رویه ای را مورد اصلاح و بازنگری قرار میدهند و به مطالعـه و بازخوانی رویه های قرن نوزدهم روی میآورند و از این مجرا متوجـه مـی شـوند کـه رویـه هـای قـرن نوزدهم نشان مـی دهـد کـه اسـتماع بـا رویکـردی موسـع نسـبت بـه طیـف وسـیعی از منـافع ٢ و انـواع گستردهای از تصمیم گیرندگان اعمال میشده اسـت ؛ از ایـن رو آن هـا مـوانعی را کـه در قـرن بیسـتم ایجاد شده بود، برطرف ساختند؛یعنی اعلام نمودند کـه لازم نیسـت حتمـا تصـمیم وصـف ترافعـی و قضایی و شبه قضایی داشته باشد تا مشمول استماع بشود(٣٥١,Elliot,op.
این موارد عبارتند از: ١- بیان صریح یا ضمنی قانون گذار٢- عدم وجود حق قانونی بـه طـوری کـه ایـن فـرض را مطرح نماید که استماع لازم نیست ٣- در مواردی که تصمیم گیری جنبه ی مقدماتی داشته باشد و فورا به نتیجه ی نهایی منتهی نشود ٤- فقدان هرگونه رابطه ی قراردادی یا روابط قانونی مشابه بـا نهادهای اداری و سازمانهای ملی ٥- علیالقاعده در مورد اظهار نطر کارشناسی و حرفـه ای نیـز استماع اعمال نمیشود، البته موارد استثنا در جایی که حقوق شخص تحت تأثیر نـامطلوب قـرار گرفته ،وجود دارد ٦- در برخی از پروندههای مربوط به رسیدگیهای انظباطی نیز ممکن اسـت استماع مستثنی شود(١٥٧-١٥٣,hawke,parpworth,op.