چکیده:
در این مقاله بنا داریم مشاهیر ایران در ابیات عرب را معرفی کنیم. برای این مهم به بررسی ادوار تاریخ ادبیات پرداختیم و روشن شد که سهم ایرانیان در تبلور ادبیات عربی چشمگیر است. اسلام با ورود به ایران طرفدارانی پیدا کرد، و اختلاط اعراب با ایرانیان باعث شد تا فرهنگ دو کشور بر یکدیگر تأثیر بگذارد. این تأثیر در دوره اموی کمرنگتر است چون حکومت اموی همواره نژاد عرب را بر غیر عرب به خصوص ایرانیان ترجیح میداد و همین باعث شد که ایرانیان کمتر در این دوره وارد حوزه ادبی شوند. ولی اختلاط شدید و رفعت مقام ایرانیان در دوره عباسی در ظهور چهرههای مذهبی، ادبی و علمی سهم شایستهای دارد. در این مقاله با برخی مشاهیر که بیشتر چهرههای ادبی هستند آشنا میشویم و با نگاهی تطبیقی به بررسی آثار آنها میپردازیم.
خلاصه ماشینی:
بعد از رحلت پیامبر(ص) هرچند اختلاف داخلی شدیدی در عربستان شروع شد، ولی به سرعت از میان رفت و حکومت اسلامی قدرت بسیار یافت چنانکه توانست نقشهای را که اواخر حیات حضرت رسول برای تسخیر نواحی غیر عربی آغاز شده بود اجرا کند و دستهای از مجاهدان را به سوی روم و ایران روانه سازد.
این اسباب و علل وقتی با هم گرد آمدند، پیروزی مسلمین را در جنگهای مختلف، ممکن ساخت چنان که در ده سال و اندی از خلافت عمر توانستند شام و فلسطین و مصر و قسمتی از ایران را فتح کنند و این فتوحات در عهد خلافت عثمان و در دوره بنیامیه نیز همچنان ادامه یافت.
شعر در دوره اموی شعر در این دوره شکوفا شد و شعرا به علت مناقشات سیاسی و درگیریهای قبیلهای زیاد شدند و جریانات شعری مخالف قدرت حاکم و جریان شعرای درباری ظاهر شدند و بساط شعر عربی از خراسان در ناحیه شرقی تا مصر در ناحیه غربی گسترش یافت(آذرشب، 1375: 164).
در اشعار زیاد اعجم بابهای شعری دوره اموی بهخصوص مدح و هجا بسیار وجود دارد که نمونهای را ذکر کردیم و تفحص بیشتر را به خوانندگان عزیز واگذار میکنیم.
باید اذعان کرد که وجود آنان در گسترش ادب عربی در ایران و گردآوردن ادبا و شعرا و نویسندگان عربیگوی در دربارها، و تشویق آنان بسیار مؤثر بوده است(صفا، 1385: 636/1).
دیوان شعری دارد که مشهورترین اشعارش قصیده نونیهای است که با این مطلع آغاز می شود: زیادة المرء فی دنیاه نقصان وربحه دون محض الخیرخسران (الفاخوری، 1380: 711) او از ادبای بزرگ ایرانی در زمان خودش به شمار میآید و در دو زبان عربی و فارسی، کاتب و شاعر خوبی بود.