چکیده:
بررسی جریان فکری غلو در زمان امام رضا(ع) (183 ـ 203 ق) و نوع برخورد آن حضرت(ع) با این جریان، موضوع اصلی این مقاله است. بررسی این جریان فکری نشان میدهد پدیده غلو که از دوران امامان قبلی وجود داشت در این دوران در قالب غالیان برجسته و مشهوری چون یونس بن ظبیان و محمد بن فرات و طرح افکار غالیانه دیگری به خصوص از جانب غالیان واقفی (بشیریه) تداوم یافته است. هم چنین در این دوره شاهد بروز عقاید غالیانه تفویض، تشبیه، تناسخ و احادیث غلوآمیز هستیم. امام رضا(ع) در مقام برخورد با این جریان علاوه بر مناظره با افراد سرشناس غالی و نقد صریح آنها، از دوستی و معاشرت با غالیان به شدت نهی نمودند. و در مواجهه با افکار غلوآمیزی مانند تشبیه، تفویض و تناسخ نادرستی آنها را تبیین فرمودند.
خلاصه ماشینی:
این جریان فکری در دوره امام رضا ادامه / یافت و افکار غالیانه ای چون توقف در امام موسی بـن جعفـر ، غیبـت و مهـدویت آن / حضرت ، اندیشه تفویض ، تشبیه ، تناسخ و حلول از جانب غلات مطرح میشد.
البته باید اشاره شود کـه برخـی از پـژوهش گـران ، بعضـی از / موضوع های مرتبط با این پژوهش مانند تفـویض در دوره امـام رضـا یـا فرقـه هـای انحرافی این دوره را بررسی کرده اند در این زمینه ، مقاله ای با عنوان مفوضه و نگرش امام / رضا به اندیشه تفویض ، نوشته سید رحیم ربانی زاده و نیره دلیر در مجموعه مقـالات / همایش علمی و پژوهشی امام رضا به چاپ رسیده است .
/ درباره فرقه های انحرافی این دوره به کتاب رفتارشناسی امـام رضـا و فرقـه هـای درون شیعی نوشته زهرا بختیاری که در قطع جیبی منتشر شده اسـت و مقالـه فرقـه هـای / درون شیعی دوران امامت امام رضا ، نوشته نعمت الله صفری باید اشاره کرد.
١٠٥ محمد بن زید طبری اشاره میکند امام رضا در خراسان و در حضور جمعی از بنی هاشم ، در حالی که اسحاق بن موسی بـن عیسـی عباسـی نیـز حضور داشت ، به اسحاق گفتند: به من خبر رسیده که مردم میگویند: ما (اهل بیت )، گمان میکنیم کـه آنـان 106 بنده ما هستند؟ در حقیقت بسیاری از مسلمانان باور کرده بودند که این گونه احادیث غالیانه ١٠٧ از سوی / ائمه صادر شده اند.