چکیده:
رسانهها ابزار تولید و القای معانی و ایستارهایند. از راه رسانهها، ایدئولوژیهای سیاسی پرورده، منتقل و در ناخودآگاه فردی و جمعی افراد نهادینه و تثبیت میشوند. منطقة خاورمیانه، بهویژه بخش عربی آن، ساختاری ایدئولوژیک دارد. این ساختار ایدئولوژیک، استوار بر بهرهگیری از رسانههای گروهی، به منزلة ابزاری برای تولید، بازتولید و القای انگارههاست. اساس این کاربست رسانهای، بازتولید سیطرۀ این نظامهای سیاسی و فراهمآوری مشروعیت و حقانیت بیشینه برای آنهاست. پانعربیسم و اسلامگرایی دو نشانة مرکزی است که برای پوشش این گفتمان پنهان استفاده میشوند. نوشتار پیشرو، برای واکاوی بهتر و سنجیدهتر، بررسی خود را بر عربستان سعودی، بهعنوان برجستهترین کشور عربی خاورمیانه در زمینۀ ساختار ایدئولوژیک و کاربرد رسانهای متمرکز کرده است. در این مقاله نشان داده میشود که رسانههای گروهی در خاورمیانه، چگونه به ابزاری برای القای گفتمان و قدرت پنهان ساختار سیاسی و تضمین پایایی سیطرۀ آن بدل شده است.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله نشان داده میشود که رسانه های گروهی در خاورمیانـه ، چگونـه بـه ابـزاری بـرای القـای گفتمان و قدرت پنهان ساختار سیاسی و تضمین پایایی سیطرة آن بدل شده است .
ایدئولوژی رابطۀ نزدیکی با قدرت دارد چرا که ماهیت فرضیه های ایـدئولوژیکی در قراردادهای ویژه ای نهفته اند و سرشت خود قراردادها به روابط قدرتی بستگی دارند کـه در پس آن ها قراردارند؛ و باتوجه به اینکه ابزاری بـرای مشـروعیت بخشـی بـه روابـط اجتماعی موجود و تفاوت های قدرت اند، تنها با بازپیدایی شیوه های رایج رفتاری اسـت که این روابط و تفاوت های قدرت بدیهی فرض می شوند.
ساختار بازتولید و القای گفتمان پنهان (ایدئولوژی) در رسانه های خاورمیانه عربی سه رویکرد ایـدئولوژیک سیاسـی در جهـان شـرقی عـرب پیشـنهاد شـده اسـت کـه چگونگی کاربرد رسانه ها در سیاست به منظور ایجاد هم رأیی در ارزش هـا و اولویـت هـای ملی را نشان می دهد (١٩٨٤ ,Abdel Rahman): ١.
این بدان جهت است که مالکـان ایـن رسانه ها نه تنها پیوند سیاسی محکمی با دولـت بـر مبنـای موقعیـت هـای ایـدئولوژیکی دارند، بلکه روابط نسبی و وابستگیهای مذهبی موجـب مـیشـود تـا دیـدگاه خـود را هم سان با دولت نمایند.
MBC١، MBC٢، MBC٤، Saudi TV١ و کانال خبری العربیـه در شمار پنج کانال مهم عربستان اند و نظرسنجیهـای دانشـگاه مریلنـد و زاگبـی نشـان میدهد که با وجود اینکه الجزیره متداول ترین کانـال خبـری در چنـدین کشـور عربـی است ، اما کانال هایی مانند MBC، العربیه و LBC-sat که همگی زیر نظر سرمایه گـذاران سعودیاند، میان عرب ها بیشتر اقبال دارند.