چکیده:
ابوبکر محمد بن داود ظاهری اصفهانی (297-255 هـ.ق /910-869 م)، در عصر عباسی دوم می زیست. او از دانشمندان و فقهای عصر خود به شمار می آید، چراکه دارای جایگاهی رفیع در ادبیات، زبان شناسی، شناخت مذاهب، قضاوت و در استنباط احکام سرآمد بود. در این عصر، غزل عفیف(پاک) در کنار غزل اباحی(فاسد) فزونی یافت و با ظهور برخی از شاعران این عصر، همچون ابوبکر اصفهانی، روحی تازه یافت.
مقاله حاضر به بررسی مهمترین اشعار او که نمایان کننده انعطاف روشن در جریانات شعر عربی است و تبیین های بنیادهای سبک شعری خاص را بنیان نهاده، می پردازد بطوری که علاوه بر حفظ اسلوب های شعری برجامانده (از گذشتگان)، تحت تاثیر تمدن جدید عرب قرار گرفته است و بر این اساس نویسندگان عقاید و اسلوب متمایز شعری او را در این مقاله واکاوی نموده اند.
خلاصه ماشینی:
أما الشاعر العباسی الثانی(کما نری عند أبوبکر محمد بن داود الإصفهانی) لما رأی تطور الحب بأنحاء مظاهره ثم رأی کیف ازداد الحب الإباحی بکل بساطه و شهد نشوء عقباته الکئودة أجاب هذا الحب بالحب العفیف.
(ابن خلکان، 1948م، ج3: 390) (حاجی خلیفة، 1946م، ج2: 2014-1294) و کذا (الصفدی، 1949م، ج3: 58) (ابن الجوزی، 1358ق، 6: 94) 2-1- خصائص الأدب العباسی فی شعره فی هذا العصر کان الغزل العفیف یعبر عن شوق مضطرم فی النفس إلی المحبوب و عن لوعة لفراق الحبیب بکل ما فیه من جمال و جلال فهو لا یصدر إلا عن نفس طاهرة عفیفة تحن إلی السمو الروحی و الطهر النفسی و الجمال المطلق و تنشد ألحان الشوق و اللوعة معبرة عن الحنین.
(المصدر نفسه: 47) کان الحب من أهم مضامین الأدب العباسی الثانی و لاسیما الحب العفیف الذی هو من المضامین الأصلیة لأشعار ابن داوود الإصفهانی.
3-3-التضجر من الوشاة: یتعرض إلی لوم اللائمین و مراقبتهم و لا یزیده ذلک إلا تعلقا بالمحبوب و یرید المحبوب أن لا یعتمد علی أخبارهم ثم یتهکم علیهم بقوله: فصـــــار یحسـدنی من کنـت أحسـده و صرت مولی الوری مذ صرت مولائی حتی إذا استیـأس الحسـاد من درکی و قـل أعــــــــــــــــدای مــــــــــــــذ قللـــــــــت أکـفائی حمیـت طعم الـــــکـری عینی فاهتـجرا فصـار طیب الکری من بعــــــــــــــض أعدائی (الإصفهانی، 1932م: 74) الشاعر یعبر عن حب و محبوب لا نظیر لهما و أن حبی هذا المتمیز جعل عدد نظرائی أقل مما کان علیه فی السابق عندئذ قل أعدائی أیضا مع قلة النظراء.