چکیده:
گر چه عقد نکاح یک عقد غیر مالی است و بدون تعیین مهر حتی با شرط عدم تعیین آن نیز منعقد می شود (مستفاد از مادهی ١٠٨٧ق .م.)١ولی به حͅم غلبه پس از تراضی زن و مرد در خصوص مسائل گوناگون زندگی مشترک از جمله مهر منعقد می شود. بنابراین : اگر در نکاح دائم مهر ذکر نشده یا عدم مهر شرط شده باشد نکاح صحیح است و طرفین می توانند بعد از عقد مهر را به تراضی معین کنند و اگر قبل از تراضی بر مهر معین بین آنها نزدیͅی واقع شود زوجه مستحق مهرالمثل خواهد بود (همان ماده). همچنین هر گاه زن و مرد اختیار تعیین مهر را به زوج یا زوجه یا ثالث تفویض کرده باشند، حسب مورد کسی که اختیار تعیین مهر به او وگذار شده است مهر را تعیین خواهد کرد (مواد ١٠٨٩و١٠٩٠ق .م.). وانگهی، در صورتی که مهرالمسمی مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد یا ملک غیر باشد، در صورت اول و دوم، زن مستحق مهرالمثل و در صورت اخیر مستحق مثل یا قیمت آن خواهد بود مگر این که صاحب مال اجازه نماید (ماده ی ١١٠٠ق .م.). به علاوه، مطابق قواعد عمومی، اگر مهر تعیین شده باشد ولی مقدار یا جنس یا مͅان یا زمان تادیه ی آن درست ثبت نشده باشد اشتباهات ثبتی باید اصلاح شود. ٣تعدیل قانونی مهر (به معنای اخص کلمه )٢ نیز پذیرفته شده است (تبصرهی مادهی ١٠٨٢ ق.م.). در مورد تعدیل مهر، چند نظر قابل ارائه است که پس از تمهید یک مقدمه ی ضروری، به ترتیب ذیل مورد مطالعه و پژوهش قرار می گیرد.
خلاصه ماشینی:
تعدیل مهر، تصحیح اشتباه، افزودن بر مهر، کاستن از مهر بخش نخست :١ مفاهیم مقدمه برای تبیین دقیق جواز یا عدم جواز تعدیل و امͅان افزودن یا کاستن از مقدار مهر، تحلیل مختصری از رابطه ی حقوقی عقد نکاح و مهر و زمان تعیین و تأدیه ی آن و برخی از اصطلاحات مرتبط با تأدیه و تعدیل به عنوان مقدمه و به ترتیب ذیل ضروری به نظر می رسد: ١- رابطه ی حقوقی عقد نکاح و مهر چنان که گفته شد: بدون تردید نکاح یک عقد غیر مالی است که به سبب آن بین زن و مرد رابطه ی زوجیت ایجاد می شود و تعیین مهر در تشͅیل و اعتبار عقد (نکاح دائم ) دخالتی ندارد و بطلان تراضی ناظر بر مهر به صحت و اعتبار آن آسیبی نمی زند.
٢- مفهوم و اقسام تعدیل مهر تعدیل مهر در معانی مختلفی به کار می رود و به صورت عام، خاص و اخص قابل استفاده است ؛ تعدیل مهر به معنای عام به هر یک از مفاهیم ذیل اطلاق می شود: تجدید نظر در مقدار مهر (افزودن یا کاستن از آن و هماهنگ کردن مهرهای تعیین شده با وجه رایج یا معادل آن با شاخص های جدید بانک مرکزی)، تغییر نوع و جنس مهر، تغییر زمان و مͅان تأدیه و تقسیط آن.