چکیده:
مطالعات تطبیقی نظام های آموزش عالی نشان می دهد دانشگاه هایی موفق خواهند بود که از یک نظام مستمر و سازمان یافته ارزشیابی و اعتبارسنجی برخوردار باشند. پیش نیاز چنین نظامی، تدوین شاخص ها و قبل از آن ارزیابی درونی موسسات آموزش عالی است؛ لذا هدف این نوشتار، بررسی این شاخص ها و ارزیابی درونی موسسات آموزش عالی به عنوان پیش بایست های اصلی رتبه بندی آن هاست. این مقاله، ضمن اشاره به پیشینهاعتبار سنجی در کشور های مختلف، با استفاده از رویکرد توصیفی و روش تحلیلی – مقایسه ای، به بررسی شاخص ها و استانداردهای تدوین شده در سطح بین المللی می پردازد و رتبه بندی های انجام شده در نقاط مختلف جهان را مقایسه و تحلیل می کند. همچنین با توجه به مقتضیات خاص کشور، الگویی شامل شاخص ها و استانداردها ارائه خواهد شد نتایج نشان می دهد نظام های آموزش عالی که بر اهمیت فرایند اعتبارسنجی و ارزیابی درونی در بهبود کیفیت آموزش عالی، ایجاد فرهنگ ارزشیابی و اعتبارسنجی در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی، آشنایی و آگاهی مدیران و تصمیم گیرندگان نظام آموزش عالی، بهره گیری از ابزارهای انگیزشی و اعطای امتیازهای علمی و پاداش در ارتباط با اعضای هیات علمی و دانشجویان تاکید کرده اند موفق تر هستند.
Comparative studies have proven that higher education institutions will be successful if they enjoy a consistent and disciplined institutional accreditation system. A prerequisite for such a system is having appropriate criteria and internal evaluation of higher education institutions. The purpose of this paper is to examine how good these criteria and indexes and also internal evaluation of higher education institutions are as an essential prerequisite for their rankings. In addition to studying the higher education accreditation in different countries around the world، this article used a descriptive، analytical-comparative method to examine the criteria and indexes applied internationally and also compared different rankings across the world. Then، according to our country’s situation، a pattern composed of appropriate criteria and indexes was provided to the reader. The results indicated that the more higher education institutions put an emphasis on the role that accreditation and internal evaluation play in improvement of the quality of higher education، on the institutionalizing the culture of accreditation and measuring in the higher education institutes، on the familiarity of the administrators and decision makers in higher education systems with the use of motivational tools and granting privileges and rewards to the faculty and students، the more successful they will be.
خلاصه ماشینی:
بررسي شاخص هاي اعتبارسنجي نظام هاي آموزش عالي: با تأکيد بر رتبه بندي آنها Examining the Criteria for Accreditation and Measuring of Higher Education Institutions with an Emphasis on Their Rankings تاريخ دريافت مقاله : ٩٢/١١/٠٦ تاريخ پذيرش مقاله : ٩٣/٠٥/١٢ محمد رحمان پور * سلام يعقوبي ** سه رکاو احمدي *** بيبيعشرت زماني**** مطالعات تطبيقي نظام هاي آموزش عالي نشان ميدهد دانشگاه هايي موفق خواهند بود که از يک نظام مستمر و سازمان يافتۀ ارزشيابي و اعتبارسنجي برخوردار باشند.
تعداد اين گونه سازمان ها يا مؤسسه هاي ارزيابي و اعتبارسنجي در سطح ملي در پنج قارة جهان در سال ٢٠٠٣ به بيش از ٧٠ مورد در ٤٨ کشور بالغ ميشود (شبکۀ بين المللي نهادهاي تضمين کيفيت در آموزش عالي ١، ٢٠٠٣).
يارمحمديان (١٣٨٠) بر اين باور است که نتايج حاصل از اجراي آزمايشي طرح ارزيابي دروني در شش گروه آموزشي در دانشگاه هاي علوم پزشکي کشور در سال ١٣٧٥، تصديق ميکند که ارزيابي دروني در شرايط فرهنگي ايران نيز به بهبود مي انجامد، نتايج تحقيق شهابينژاد و همکاران (١٣٨٢) بر ملاک هاي مدير گروه ، تجهيزات گروه ، فضاي آموزشي، دانشجويان ، اعضاي هيأت علمي، طرح درس و برنامه ريزي آموزشي در ارزيابي دروني تأکيد دارد.
اسحاقي، ١٣٨٥؛ بازرگان ، ١٣٧٩؛ سليمي، ١٣٨٥؛ محمدي، ١٣٨١؛ مقدس پور، ١٣٨٣ بر اين باورند که شواهد مربوط به تجربه هاي ارزيابي دروني انجام شده در گروه هاي آموزشي دانشگاه هاي علوم پزشکي و دانشگاه هاي جامع نشان ميدهد که ارزيابي دروني در اشاعۀ فرهنگ ارزيابي در گروه هاي آموزشي مؤثر بوده است ؛ به عبارت ديگر، انجام ارزيابي دروني در گروه هاي آموزشي، علاوه بر تقويت رفتار مشارکت جويانه اعضاي هيأت علمي، در ايجاد دلبستگي آنان نسبت به ارتقاي کيفيت در دانشگاه ها نقش مؤثري ايفا ميکند.