چکیده:
علیاصغر حکمت شیرازی از برجستهترین رجال فرهنگی ایران در دوره معاصر است که در حساسترین لحظات تاریخ
کشور ما سکانداری فرهنگی کشور را به عهده گرفت. در دوران او نظام آموزش ابتدایی، متوسطه و دانشگاه تهران در ایران تحقق یافت
و صدها مدرسه ابتدایی و متوسطه و عشایری دخترانه و پسرانه و کلاسهای شبانه و حرفهای تآسیس گشت. زمین دانشگاه تهران
خریداری و دانشگاه ساخته شد، دانشسرای عالی افتتاح گردید و ورزشگاه امجدیه ساخته شد و کتابخانه ملی و موزه ایران باستان
بنیاد نهاده شد و برای اولین بار در زمان او کنگرههای بینالمللی همچون کنگره سعدی و فردوسی و ابن سینا برگزار شد و کشفیات
باستانشناسی نظم و قاعده پیدا کرد و آرامگاههای فردوسی، حافظ، سعدی، خیام و ابن سینا به وسیله انجمن آثار ملی ساخته شد.
حکمت در کار تألیف و ترجمه و تدریس در دانشگاه نیز همتی خستگیناپذیر از خود نشان داد و دانشکده معقول و منقول را تأسیس
کرد. تفسیر عظیم کشفالاسرار را تصحیح و چاپ کرد و بخشهایی از قرآن مجید و احادیث نبوی را به شعرفارسی درآورد و در
سرهنویسی و ایجاد فرهنگستان زبان فارسی مجاهدت نمود.
خلاصه ماشینی:
"فعالیتهای فرهنگی حکمت توفیقاتی که حکمت در طول عمر فرهنگی خود در خدمت به جامعه به دست آورد، فراوان است که از آن جمله احداث صدها مدرسه ابتدایی و متوسطه دخترانه و پسرانه در سطح کشور است، در عین مشکلات مادی و نبودن اعتبارات لازم و نبودن آموزگاران کارآزموده و مدرسههای امروزی و نداشتن تجربه کافی در تعلیم و تربیت، تأسیس دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات، ترویج کار نگارش و ترجمه و تهیه مواد درسی و نشر مجلههای ادبی و تربیتی تأسیس موزههای ایران باستان و شعبههای موزه در شهرستانها، ساختمان ورزشگاه امجدیه، کتابخانه ملی و کتابخانههای عمومی.
نویسنده این مقاله، نیک به خاطر دارد که حکمت در سال 1339 به دعوت مرحوم دکتر صورتگر به شیراز آمد و برای ما که دانشجوی ادبیات بودیم، در نه جلسه تاریخ ادیان را تدریس کرد و حاصل آن جلسات، کتاب نه گفتار در تاریخ ادیان بود، که در سال 1340 از سوی دانشگاه شیراز انتشار یافت و همچنان که در ذکر نوشتهها و مقالههای حکمت آمده است، حکمت در سال 1332 امثال قرآن را تألیف کرد، در سال 1335 رساله معرفةالمذاهب را منتشر ساخت و در سالهای 1331 تا 1339 تفسیر بزرگ کشف الاسرار میبدی را در ده جلد تصحیح کرد که به وسیله دانشگاه تهران منتشر شد و تاکنون در میان انتشارات تفسیری دانشگاهها بینظیر است."