چکیده:
این مقاله بررسی مجموعه گزارشاتی است که با عنوان راپرت طی دو سال 1320ـ1321ه.ق (1902ـ1903م) روزانه به
رضاقلی خان نظامالسلطنه ـ حاکم بوشهر ـ ارسال میگشته است. هدف از نگارش این نامه که تمامی آنها با عنوان «روزنامه مبارکه
ابوشهر» آغاز میشد، گزارش اخبار روزانه بندر بوشهر به حاکم وقت است. تعداد اولیه این نامهها بدون شک بیش از اینها بوده است،
ولی آنچه امروز به جای مانده، 111 نامه است که علاوه بر اخبار ورود و خروج افراد به بندر، ورود و خروج کشتیهای تجاری و
مسافربری، همچنین اخبار محلی شهر، نرخ خرید و فروش ارزاق در بازار را شامل میشود. در مقدمه مقاله، تاریخچه مختصری از
خلیج فارس، بندر بوشهر و سوابق آن ارائه شده است و سپس مطالب نامهها به صورت کلی بررسی شدهاند. در خاتمه چندین نمونه از
اصل اسناد و نمودارهایی که نوسان قیمت ارزاق در بازار را نشان میدهند، ضمیمه شده است.
خلاصه ماشینی:
"تعداد اولیه این نامهها بدون شک بیش از اینها بوده است، ولی آنچه امروز به جای مانده، 111 نامه است که علاوه بر اخبار ورود و خروج افراد به بندر، ورود و خروج کشتیهای تجاری و مسافربری، همچنین اخبار محلی شهر، نرخ خرید و فروش ارزاق در بازار را شامل میشود.
مطالب نامهها را به طور کلی میتوان به سه بخش تقسیم کرد: 1 ـ ورود و خروج افراد به بندربوشهر 2 ـ ورود و خروج کشتیهای خارجی 3 ـ اخبار شهر برای مثال نامه مورخ 1 جمادیالثانی 1320 ارائه میشود: روزنامه بندر مبارکه ابوشهر یوم جمعه غره شهر جمادی الثانی سنه 1320 محله دهدشتی، محله شنبه، محله بهبهانی، محله کوتی اخباری نیست جز سلامتی وجود مسعود مبارک حضرت اجل عالی ورود از طریق شیف: مشهدی احمد، نبی، علیاکبر، مشهدی صفر، رحمان یهود، هارون و عذرا و اسماعیل با نه نفر زن و بچه یهودی از شیراز وارد شدند.
به موجب دو قلم: برنج دویست و شصت و شش، باقی لنگه متفرقه نامههای سال 1321 اگرچه فاقد انواع اجناس واردات هستند، در عوض مطالب جالب دیگری را در بردارند از تاریخ 24 ربیعالثانی این سال ورود اجناس از طریق دروازه شهر و کشتار روزانه گوسفند ذکر شده است.
بعدها در 1321ه ق نیز 6 نفر بلژیکی دیگر به ایران آمدند که از جمله مسیو دامبرن رئیس گمرکات بنادر خلیج در بوشهر بود و نام او مکررا در این اسناد ذکر شده است."