چکیده:
هدف: فهرست سرعنوان های موضوعی فارسی به منزله ابزاری استاندارد و ملی جهت بازنمایی موضوعی کتاب های فارسی از سوی کتابخانه ملی ایران و سایر کتابخانه ها در ایران مورد استفاده قرار می گیرد. هدف از انجام این پژوهش، بازشناسی عمیق ویژگی های سرعنوان های موضوعی فارسی در دو حیطه ساختار زبانی و شبکه معنایی است.
روش: پژوهش از نوع کاربردی است و به روش تحلیل محتوا انجام پذیرفته است. دستور کار کدگذاری مطابق با پرسش های پژوهش، چارچوب تعریف شده، مبانی نظری به ویژه در حوزه زبان و بازنگری متخصصان آن حوزه تدوین شد. فهرست سرعنوان های موضوعی فارسی ویرایش سوم و دو پیوست آن (11233 رکورد) و سرعنوان های موضوعی مشترک در فهرست کنگره و فارسی (9519 رکورد) به منزله جامعه آماری قرار گرفت. بخشی از داده ها از سطح جامعه آماری و بخشی دیگر از طریق نمونه تصادفی گردآوری شد.
یافته ها: طبق یافته ها از نظر ساختار زبانی، سرعنوان های موضوعی فارسی با 86/17درصد از زبان طبیعی پیروی کرده اند و 79/87 درصد از سرعنوان ها پیش همارای طبیعی هستند. از نظر دستوری شکل غالب سرعنوان ها به صورت اسم (96/1 درصد) و گروه اسمی (87 درصد) است. تفاوت معناداری میان دو فهرست از نظر طبیعی یا مصنوعی بودن زبان، وجود یادداشت دامنه و وجود شماره رده برقرار است. از نظر شبکه معنایی، تفاوتی اساسی و معنادار میان دو فهرست سرعنوانی موضوعی فارسی و کنگره قابل مشاهده است. با توجه به ضعف و اشکال در شبکه روابط معنایی فهرست سرعنوان های موضوعی فارسی لازم است این فهرست در جهت اصلاح و غنی سازی شبکه معنایی میان سرعنوان ها مورد بازنگری قرار گیرد.
Purpose: Persian Subject Headings (PSH) is a standard national tool for subject cataloguing of Persian. This research aims to identify and analyze the PSH characteristics including syntactic and relational structures.
Methodology: Coding agenda was developed according to the research questions and framework، and theoretical basis، especially theories of language and semantics. It is also revised by experts to fulfill the reliability. PSH (3ed edition) and two supplements (including 11233 records) and shared subject headings in the Library of Congress Subject Headings (LCSH) and PSH (including 9519 records) were defined as the research population. Random sample was selected to answer some sub-questions.
Findings: Findings show that %86.17 of the subject headings are in natural language and %79.87 of them are both natural and pre-coordinated. Syntactic analysis of PSH indicates that nouns (%96.1) and noun phrases (%87) are dominant. There is a significant difference between two catalogs (LCSH and PSH) in terms of language (natural or artificial)، use of scope notes and Library of Congress classification number. Also a significant difference was observed between the relational structures of these two catalogs. In conclusion، it is recommended that the errors need correction and the relational structures of PSH need to be enriched.