چکیده:
ابنبطوطه از جمله جهانگردانی است که مشاهدات و شنیدههای خود را در پایان سفر سی ساله، در سفرنامه خود به رشته
تحریر درآورده است. این سفرنامه حاوی مسایل اجتماعی و اقتصادی و سیاسی و مذهبی دورهای از تمدن و فرهنگ اسلامی است.
در این مقاله سعی شده که به مباحث ذکر شده از دید جامعهشناسی و روانشناسی پرداخته شود. نگارنده در این مقاله مطالب سفرنامه
را به بخشهای مختلف از جمله مشاهدات مستقیم و غیرمستقیم و مسموعاتی که خود شنیده یا از دیگران استماع کرده، تقسیم و
مورد بررسی قرار داده است.
خلاصه ماشینی:
"(4) دستهبندی محتوای مطالب سفرنامه بررسی شتابزده محتوای مشاهدات و شگفت دیدههای ابنبطوطه، ما را به دستهبندی مطالب سفرنامه به شرح زیر رهنمون میشود: 1ـ آنچه به روش زندگی و شخصیت وی مربوط میشود؛ 2ـ خصوصیت برخی شهرها که ابنبطوطه در آنها اقامت داشته است؛ 3ـ مدارس و فعالیت دانشمندان؛ 4ـ نکتههایی که در مقوله موعظه قرار دارند؛ 5ـ آداب و رسوم و روش زندگی مردمان شهرها و روستاهایی که ابن بطوطه از آنها گذر کرده و یا در آنها رحل اقامت افکنده است؛ 6ـ معرفی و یا گزارش گفت و گوها و مصاحبت با شخصیتهای علمی و دینی و سیاسی؛ 7ـ زبانها و لهجهها؛ 8ـ نکتههای اقتصادی؛ 9ـ امور خیریه؛ 10ـ وقایع و حوادث عمده سیاسی و اجتماعی و اوضاع و احوال مناطق مختلف و گزارش مختصری از چگونگی حکومتها و رفتار حاکمان.
همچنین دقت نظر و توجه به آداب و شعائر و مسائل شرعی ابنبطوطه در این گزارش هنگامی که در همراهی با سلطان قسطنطنیه به کلیسای ایا صوفیه رفته است، بار دیگر ملاحظه میشود: ابنبطوطه یادآوری میکند که سلطان یاد شده در آن زمان، کار کشورداری را به پسر خود سپرده و خود عبادت پیشه ساخته بود «...
یکی از مواردی که بدینمعنی اشارت دارد، مربوط به آبادان است: در این سفر ابنبطوطه به خانقاهی در حوالی آبادان میرود که چهار تن درویش با فرزندان خود به خدمت خلق مشغولند و در آن خانقاه مطلع میشود که عابدی بزرگوار در آبادان هست که ماهی یک بار به لب دریا میآید و به اندازه قوت یک ماه خود صید میکند و میرود و تا ماه دیگر کسی او را نمیبیند."