چکیده:
اخلاق اجتماعی کارگزاران موضوعی است که در نهج البلاغه وآثار متاثر از آن، بسیار به آن پرداخته شده؛ از میان آثار متاثر متاخر،کتاب صحیفه امام سفارش هایی را از امام خمینی در موضوع اخلاق اجتماعی دولتمردان در بردارد. بینامتنیت، روش مطالعاتی جدیدی در علوم انسانی است که متن ها را در یک شبکه ارتباط معنایی نسبت به هم قرار می دهد به طوری که هر متن از یک سو برگرفته از متون قبل از خود است و از سوی دیگر در متون پسین نیز خود را باز می تاباند. بررسی سیر تکاملی این روش به نظریه بینامتنیت عربی-فارسی می انجامد که در آن روابط بین متن حاضر و متن غایب در سه دسته کلی روابط تعمدی-آشکار، تعمدی-پنهان و ضمنی قرار می گیرند که در گونه های فرعی تر بلاغی مانند اقتباس، حل، ترجمه، تلمیح ، الهام و...نیز قابل تقسیم اند. این پژوهش بر آن است که بینامتنیت عربی-فارسی نهج البلاغه را در مجموعه صحیفه امام در موضوع اخلاق اجتماعی کارگزاران بررسی نماید. با تامل در خوانش دو متن، بیشترین فراوانی به روابط بینامتنی تعمدی-آشکار از گونه حل و سپس به روابط ضمنی از گونه تلمیح تعلق پیدا می کند.
The social ethics of government officials is something that has been covered in Nahjul Balagha and in many other works inspired by this book. From among the contemporary works، Sahifa Noor by Imam Khomeini contains recommendations for the state officials on observing the codes of social ethics. Intertextuality is a new approach in human science studies that places texts in a network of meaningful relations so that each text، on one hand، is taken from another text and on the other hand، it is reflected in the next texts. A survey of the evolutionary course of this method leads to the Arabic-Persian theory of intertextuality in which the relations between the present and absent texts are divided in three general categories of intentionally explicit، intentionally implicit and implied. There are other subclasses such as adaptation، analysis، translation، allusion، aspiration، … This paper intends to study Arabic-Persian intertextuality of Nahjul Balagha in Imam Khomeini’s Sahifa Noor on the social ethics of state officials. More contemplation when studying the two works will show maximum frequency on intentionally explicit intertextual relations in terms of analysis and then implied relations in terms of allusion.
خلاصه ماشینی:
بـه نظـر میرسد که زمینه های کشف روابط بینامتنی در دو متن نهج البلاغه (مـتن اسـلامی-کهـن - عربـی) و صحیفه امام (متنی اسلامی- معاصر- فارسی) مشهود است .
دیدگاه امام خمینی در این موضـوع را میتوان در کتاب اصول اخلاق اجتماعی اسلام از منظر امام خمینی نوشته ابوالفضـل هـدایتی و کتـاب اخلاق مسئولان نظام اسلامی نوشته علی اکبـر ذاکـری دریافـت نمـود کـه در بعضـی مـوارد در کنـار نظرات امام خمینی به بیاناتی از معصومان ـ سلام الله علـیهم ـ نیـز اسـتناد کـرده اسـت امـا در میـان کتاب ها و مقالات نامبرده هیچکدام بـه مقایسـه و تطبیـق ایـن اصـول و مبـانی در دو مـتن بـا روش بینامتنیت نپرداخته اند.
٥)محورهای بینامتنیت نهج البلاغه با صحیفه امام در موضوع اخلاق اجتمـاعی کارگزاران در موضوع اخلاقی اجتماعی در دو متن مورد نظر، صفات و ویژگیهـای فراوانـی بـرای کـارگزار وجود دارد اما مواردی در پژوهش مورد مداقه قرار گرفته کـه قابلیـت بررسـی روابـط بینـامتنی را داشته اند که البته در چهار محور زیر به آنها پرداخته میشود: اخلاق کارگزاران در ارتباط با مافوق ؛ اخلاق کارگزاران در ارتباط با همکار؛ اخلاق کارگزاران در ارتباط با زیر دست ؛ اخلاق کارگزاران در ارتباط با مردم (میرتاج الدینی ١٣٧٦: ٩٠).
نتیجه گیری در گزینه های اخلاق اجتماعی کارگزاران که در پژوهش حاضر مورد بررسی قـرار گرفتـه ، امـام خمینی از سیره فکری و عملی حضرت علی(ع ) به طور کاملا تعمدی و آشکار تأثیر پذیرفتـه و ایـن تأثیرپذیری در سخنان و متون برجای مانده از ایشان در صحیفه امام واضـح و آشـکار اسـت و هـیچ قصدی برای کتمان و پنهان کردن آن دیده نمیشود.