چکیده:
انسان موجودی شریف، گرانسنگ و دارای ارزش و کرامت ذاتی است. اولین و اساسیترین مبنای کرامت ذاتی انسان از نگاه حضرت امام خمینی (ره)، وجود خاص اوست؛ چرا که وجود بماهو وجود از آن جهت که صادر از حق تعالی -که وجود علیالاطلاق است- خیر و شریف بوده و منبع هر خیر، شرف و بزرگی نیز اوست. وجود حقیقت واحد مراتبی دارد. نخست اینکه مرتبۀ وجودی انسان در مقایسۀ با سایر کائنات، بالاتر و در نتیجه از کرامت ذاتی بیشتری نیز برخوردار است؛ دوم برخورداری انسان از نیروی عقل و استدلال؛ سوم جامعیت انسان از حیث اینکه حقیقتش شامل تمامی حقایق عالم بوده و به تعبیری نسخۀ مختصر و فشردهشدۀ عالم است؛ چهارم مثال آفریدگار بودن؛ پنجم کمالپذیری نامحدود انسان که از مرتبۀ شهادت تا مرتبۀ غیب فاصلۀ سیر اوست و ششم بقا و جاودانگی انسان، دیگر مبانی و معیارهای کرامت او هستند.
خلاصه ماشینی:
نخست اينکه مرتبۀ وجودي انسان در مقايسۀ با ساير کائنات ، بالاتر و در نتيجه از کرامت ذاتي بيشتري نيـز برخوردار است ؛ دوم برخورداري انسان از نيروي عقل و استدلال ؛ سوم جامعيت انسان از حيث اينکـه حقيقـتش شـامل تمامي حقايق عالم بوده و به تعبيري نسخۀ مختصر و فشـرده شـدٔە عـالم اسـت ؛ چهـارم مثـال آفريـدگار بـودن ؛ پـنجم کمال پذيري نامحدود انسان که از مرتبۀ شهادت تا مرتبۀ غيب فاصلۀ سير اوست و ششم بقا و جاودانگي انسـان ، ديگـر مباني و معيارهاي کرامت او هستند.
اين مهم در انديشه هاي عميـق امـام خمينـي (ره ) نيـز ظهـور يافتـه اسـت ، چنانکـه در تعليقات خود بر شرح فصوص الحکم مينويسـند: «سراسـر عـالم ، آيـه و نشـانۀ خداسـت ، بنابراين هر شيئي «آيت الله » است و در بين آنها انسان آيت و نشانۀ کبراي الهي است » (امـام خميني، ١٤٠٦: ٦٤).
تحليل و نقد انسان در انديشۀ حضرت امام هم داراي کرامت ذاتي و هم داراي کرامت اکتسابي اسـت و اين انديشه در مباني فلسفي و عرفاني ملاصدرا و ابن عربي ريشـه دارد، امـا بـه ايـن معنـا نيست که حضرت امام از خود هيچ گونه تحليل و برداشت جديـدي نداشـته اسـت .
نتيجه گيري انسان در انديشۀ امام خميني (ره ) به دليل اصل وجـود و انسـان بـودن و بـه دليـل جامعيـت وجودي و کمال پذيري و آيينۀ حق بودن و جاودانگي، هم کرامت ذاتي دارد و هـم کرامـت اکتسابي.