چکیده:
تفاوت ساختار زبان متن با زبان ترجمه یکی از مشکلات مترجم به شمار می رود. تفاوت ساختاری در ضمایر جنسیتی Gender-specific pronoun)) در زبان فارسی و عربی چنان مایه ابهام است که مترجم ناچار می شود توضیح اضافی دهد. این رفتار مترجم «تصریح» (Explication) نام دارد. در واقع، مترجم اطلاعاتی را که در متن اصلی نیست، در ترجمه خود می آورد تا معنای متن را روشن تر سازد. این پژوهش در پی آن است که با روش تحلیل کمی و کیفی محتوا، کارکرد تصریح را در برگردان ضمایر جنسیتی (مذکر و مونث) در ترجمه محمدرضا مرعشی پور از رمان «راه» نجیب محفوظ بررسی کند و نقش آن را در پیشگیری از بروز ابهام در ترجمه این دسته از ضمایر نشان دهد. یافته این پژوهش بیانگر آن است که گستردگی کاربرد راهکار تصریح در رفع ابهام از ضمایر جنسیتی، ویژگی سبکی ترجمه مرعشی پور در این اثر به شمار می رود.
خلاصه ماشینی:
این پژوهش در پی آن است که با روش تحلیل کمی و کیفی محتوا، کارکرد تصریح را در برگردان ضمایر جنسیتی (مذکر و مؤنث) در ترجمة محمدرضا مرعشیپور از رمان «راه» نجیب محفوظ بررسی کند و نقش آن را در پیشگیری از بروز ابهام در ترجمة این دسته از ضمایر نشان دهد.
در این پژوهش با بررسی داستان راه (الطریق) از این مترجم، به عنوان یک نمونة آماری از یک مترجم شناخته شده، به پرسشهای زیر پاسخی درخور بدهد: ـ مترجم چگونه از تصریح برای پیشگیری از ابهام ضمایر جنسیتی در ترجمة خویش سود میجوید؟ ـ در کدام بخش متن ترجمه شده بسامد تصریح بیشتر است و چرا؟ 1ـ روش پژوهش در این پژوهش از دو روش تحلیل کمی و کیفی دادهها استفاده خواهد شد.
از نظر بیکر، تعدادی «ویژگیهای همگانی» (Universal features of translation) را میتوان در ترجمه بازشناخت که این ویژگیها فقط در متون ترجمه شده دیده میشود و در متون مبدأ قابل مشاهده نیست.
یکی از راهکارهای که مرعشیپور برای گریز از ابهام در ترجمة ضمیر پیش گرفته، این است که به جای ضمیر، نام شخص را بیاورد و از این طریق، بر صراحت متن خویش بیافزاید؛ به عنوان مثال: «و تفکر قلیلا ثم سأل» (محفوظ، بیتا: 14)؛ بدین گونه ترجمه شده است: «صابر دمی اندیشید، سپس پرسید» (همان، 1393: 36).
با نگاهی به جدول شمارة 1و نیز با بررسیهای انجام شده در متن کتاب درمییابیم که مترجم برای ترجمة ضمایر جنسیتی دو راهکار را برگزیده که هر دو راهکار در گسترة تصریح قابل بررسی است.