چکیده:
سبکشناسی علم مطالعهی رفتارهای زبانی افراد است. سخنگویان زبان بنابر موقعیتهای مختلف زمانی، مکانی، سن، جنسیت و... گونههای مختلفی از گفتار و یا نوشتار را بهکار میبرند. یک متن ادبی، سبک و ساختاری متفاوت از سبک یک متن عادی و یا علمی دارد. سبکشناسی لایهای با رویکرد تحلیل ادبی، متن را در پنج لایهی آوایی، بلاغی، نحوی، واژگانی و ایدئولوژیک بررسی میکند و پس از تبیین هر یک از این عناصر پنجگانه در یک اثر ادبی، بر آن است تا ویژگیها و مشخصههای خاص اثر را که بستر مناسبی برای بیان اندیشهها، افکار و احساسات درونی مؤلف و نیز زمینهساز سبک شخصی وی است به نمایش گذارد. خطبهی 27 نهجالبلاغه (خطبه جهاد) یکی از شیواترین و رساترین خطبههای امام علی(ع) است که حضرت در آن پس از بیان ارزش جهاد، علل شکست کوفیان در برابر سپاه دشمن را یادآور شده و از ضعف و سستی آنان در رویارویی با دشمن شکوه سر میدهد. نوع سخنان علی(ع) در نهجالبلاغه و ویژگیهای منحصر به فرد ایشان در بیان خطبهی جهاد به گونهای است که بهصورت کلام حضرت مؤلفههای خاصی بخشیده که در سایر متون ادبی کمتر بهچشم میخورد. آنچه در این مقاله بدان پرداخته میشود، بررسی خطبهی یاد شده از منظر سبکشناسی لایهای و تبیین مؤلفههای سبکی علی(ع)، شناخت افکار، اندیشهها و پسزمینههای فکری امام(ع) در ایراد خطبه جهاد است.
خلاصه ماشینی:
"در عبارت های زیر کارکرد قیدهای به کار رفته در کلام مشهود است : گزاره قیود تأکیدی أما بعد فإن الجهاد باب من أبواب الجنۀ فتحه الله لخاصۀ أولیائه أما و إن ألا وإنی قد دعوتکم إلی قتال هؤلاء القوم لیلا ونهارا وسرا وإعلانا ألا و إن فوالله ما غزی قوم قط فی عقر دارهم إلا ذلوا اسلوب قسم و استثناء [و]قد وردت خیله الأنبار وقد قتل حسان بن حسان البکری حرف تحقیق قد ولقد بلغنی أن الرجل منهم کان یدخل علی المرأة المسلمۀ والأخری المعاهدة لام موطئۀ (قسم )، قد تحقیق وأن فلو أن امرأ مسلما مات من بعد هذا أسفا ما کان به ملوما بل کان به عندی جدیرا اسلوب شرط و أن فأنتم والله من السیف أفر جمله سمیه و اسلو سم لوددت أنی لم أرکم ولم أعرفکم معرفۀ لام أکید و أن والله جرت ندما وأعقبت سدما س وب سم لقد ملأتم قلبی قیحا لام وطئۀ (قسم )، قد تحقیق لقد قالت قریش إن ابن أبی طالب رجل شجاع ولکن لا علم له بالحرب لام موطئۀ(قسم )، قد تحقیق ، إن لقد نهضت فیها وما بلغت العشرین لام موط ۀ(قسم )، د تحقیق لایه واژگانی لایه ی واژگانی از جمله سطوح مؤثر و مهم زبانی در یک اثر ادبی به شمار میآید؛ چـرا کـه نـوع گـزینش واژگان و الفاظ گوینده نقش مهمی در تعیین سبک وی ایفا میکند؛ به گونه ای کـه تنـوع سـبک در متـون ادبی، بستگی به واژگان و کاربردهای زبانی آنهـا در کـلام شـاعر و یـا نویسـنده دارد."