چکیده:
خشکسالی به عنوان یک پدیده اقلیمی با کمبود رطوبت و بارندگی نسبت به شرایط نرمال تعریف میشود. این پدیده به شدت بر همه جوانب فعالیتهای بشری تأثیر میگذارد. در حالی که مطالعات انجام شده در رابطه با این پدیده بر اساس روشهای مناسب بسیار کم میباشد. در مقاله حاضر سعی شده است با استفاده از قابلیتهای سامانه نرمافزاری MATLAB و شاخص تلفیقی SEPI در دو مقیاس زمانی 6 و 12 ماهه، به بررسی وضعیت خشکسالی در استان اردبیل پرداخته شود. برای این کار از دادههای اقلیمی ایستگاههای سینوپیتیک شهرستان اردبیل، پارسآباد و خلخال در استان اردبیل استفاده شد. نتایج تحقیق نشان میدهد شاخص SEPI ویژگی دو شاخص SPI و SEIرا به خوبی در خود منعکس میکند و همچنین دما را که به عنوان یکی از پارامترهای مؤثر در تغییر شدت خشکسالی است، در بررسی شرایط خشکسالی وارد میکند؛ بنابراین بررسی خشکسالی با شاخص SEPI بهتر از شاخص SPI میباشد. بررسیها در رابطه با خشکسالی بر اساس شاخص SEPI نشان میدهد که روند خشکسالی در استان اردبیل رو به افزایش است. دما هم با شدت بیشتر روند افزایشی دارد. طولانیترین تداوم زمانی خشکسالی در استان، در ایستگاه پارسآباد در مقیاس زمانی 12 ماهه از ماه ژوئن سال 1998 تا ماه نوامبر سال 1999 به مدت 18 ماه اتفاق افتاده است. بیشترین درصد وقوع خشکسالی در ایستگاه پارسآباد و کمترین آن در ایستگاه خلخال مشاهده میشود.
خلاصه ماشینی:
علیزاده و آشگری طوسی (١٣٨٧)، پایش و پیش بینی خشکسالی در خراسان رضوی با استفاده از شاخص PN،SPI و زنجیره مارکف انجام داده و به این نتیجه رسیدند که تقریبا در تمام ایستگاه ها وضعیت ترسالی ملایم بیشترین درصد وقوع را داشته است و نتایج حاصل از پیش بینی سالانه برای سال ٢٠٠٨ نشان دهنده احتمال وقوع وضعیت نرمال آب و هوایی در اکثر ایستگاه های استان بیشتر می باشد.
با توجه به مباحث فوق الذکر در مقاله حاضر سعی شده است با انتخاب استان اردبیل به عنوان مطالعه موردی، با استفاده عملیاتی از قابلیت های سیستم استنتاج فازی، شاخص تلفیقی SEPI در یک زمینه تجربی مورد آزمون قرار گرفته و در برآیند آزمون به پرسش های زیر پاسخ داده شود: ویژگی خشکسالی در مناطق مختلف استان اردبیل از نظر روند، شدت ، تداوم و فراوانی وقوع به چه صورت میباشد؟ نحوه ی تاثیر بارش و دما در خشکسالی استان اردبیل چگونه میباشد؟ چگونه میتوان در قالب سیستم استنتاج فازی، الگوی قاعده مندی در پایش سطح شاخص تلفیقی SEPI، طراحی کرد؟ 1 - Stsndardized Evaporansprecipitation Index روش شناسی تحقیق - داده ها و ابزار: داده های مورد استفاده مشتمل بر داده های میانگین بارندگی و میانگین دما به صورت ماهانه در ایستگاه های سینوپتیک پارس آباد، اردبیل و خلخال در استان اردبیل میباشد (جدول ١).