چکیده:
پهنه بندی آب وهوایی و شناخت نواحی همگن اقلیمی امری ضروری جهت آمایش سرزمین و برنامه ریزی های منطقهای می باشد. هدف از این مطالعه مقایسه تفاوت های اقلیمی سه منطقه جغرافیایی ایران، ناحیه ساحلی خزر، ناحیه کوهستانی و ناحیه خشک داخلی که در محدوده استان های مازندران، سمنان، تهران، قزوین، قم و مرکزی جای می گیرد است. روش کار در این تحقیق، بررسی داده های آب و هوایی 56 ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی و 19 عنصر اقلیمی با استفاده از مدلهای خوشه بندی و تحلیل عاملی است. بدین منظور یک ماتریس با ابعاد 19*56 و با آرایش R تشکیل و به عنوان پایگاه داده برای ناحیه بندی مورد استفاه قرار گرفت. با اعمال تحلیل عاملی بر مبنای تحلیل مولفه های اصلی و با چرخش متعامد واریماکس مشخص شد که در اقلیم این سه منطقه، چهار عامل رطوبتی، دمایی، غباری و تندری موثر می باشند که در مجموع بیش از 85 درصد از واریانس اقلیم منطقه را تبیین میکنند. با انجام تحلیل خوشه ای سلسله مراتبی و با روش ادغام وارد بر روی ماتریس نمرات عامل ها، چهار ناحیه اصلی و چندین خرده ناحیه شناسایی شدند. نواحی اصلی عبارتند از ناحیه گرم و خشک بیابانی، ناحیه کم بارش دامنه ای، ناحیه سرد و نیمه پربارش کوهستانی و در نهایت ناحیه معتدل و پر بارش. بررسی نواحی چهارگانه با شرایط محلی و منطقه ای نشان می دهد که همسایگی با منابع رطوبتی مانند دریای خزر و پیکربندی ناهمواری ها مانند ارتفاعات رشته کوه البرز نقش تعیین کننده ای در شکل گیری خرده نواحی شمال ایران دارند.
خلاصه ماشینی:
این روش ها هم به منظور ناحیه بندی اقلیمی و هم به منظور شناسایی نواحی همگون یه عنصر اقلیمی به کار می 1 Beck and et al 2 Principal Component Analysis (PCA( 3 Factor Analysis (FA( 4 Cluster Analysis (CA( 5 Discriminant Analysis (DA( 6 Leber and et al 7 Applicability 8 Kemper and Schmiedecken 9 Ayoade 10 Garr and Fitzharris 11 White and perry 12 McGregor روند.
حیدری و علیجانی (١٣٧٨: ٧٤-٥٧) با استفاده از ٩ متغیر اقلیمی و ٤٣ ایستگاه سینوپتیک کشور و با بکار گیری تکنیک تحلیل عاملی نشان دادندکه اقلیم ایران به طور کلی ساخته ٣ عامل رطوبت ، دما و جهت گیری باد است که در نهایت ٦ ناحیه اقلیمی همگن را شناسایی کردند.
هدف از این مطالعه مقایسه تفاوت های اقلیمی سه منطقه جغرافیایی ایران ، ناحیه ساحلی خزر، ناحیه کوهستانی و ناحیه خشک داخلی می باشد که در محدوده استان های مازندران ، سمنان ، تهران ، قزوین ، قم و مرکزی واقع شده اند.
خط صفر و مقادیر منفی نمرات عامل غباری در تمام پهنه استان سمنان و شرق مازندران مشاهده می شود / شکل (٣) پراکندگی فضایی نمرات عامل رطوبت (الف ) و عامل دمایی (ب ) / شکل (٤) پراکندگی فضایی نمرات عامل غباری (ج ) و عامل تندری (د) به منظور ناحیه بندی اقلیمی منطقه مورد مطالعه و شناسایی نواحی مشابه اقلیمی، خوشه بندی سلسله مراتبی به روش ادغام وارد بر ماتریس نمرات عامل های استخراج شده اعمال گردید.