چکیده:
در تعدادی از روایات آیهای از قرآن توسط معصوم قرائت شده و نکتهای به آن ضمیمه شده است که جزء آیه نیست و تعبیری چون «هکذا نزلت» یا «والله هکذا نزل بها جبرئیل علی محمد» یا «نزل جبرئیل بهذه الآیه هکذا» و شبیه این تعابیر آمده است. با ملاحظه ابتدایی این احادیث و اینگونه تعابیر چنین به ذهن میآید که مضمون آنها وقوع گونهای تحریف در برخی آیات قرآن کریم است در حالی که با نگاه عمیق و مفهومشناسی دقیق این روایات معلوم میشود برداشت تحریف از این روایات نادرست بوده و این روایات در پی بیان نکتهای ظریف هستند و آن این که بخش ضمیمه شده به آیه تفسیر و تطبیق آیه است و حضرت با گفتن تعابیری چون «والله هکذا نزل بها جبرئیل علی محمد» در پی آن است که به مخاطب تفهیم کند این تفسیر را من از جانب خود نمیگویم بلکه تفسیری است وحیانی و نازل شده از طرف باری تعالی اما نه به عنوان قرآن بلکه به عنوان تف سیر و تأویل آن. قرائن و شواهدی گواه بر این فهم از روایات است. در این نوشتار به مفهومشناسی این روایات و بررسی سندی آنها پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
با ملاحظه ابتدایی این احادیث و اینگونه تعابیر، چنین به ذهن میآید که مضمون آنها وقوع گونهای تحریف در برخی آیات قرآن کریم است؛ در حالی که با نگاه عمیق و مفهومشناسی دقیق این روایات معلوم میشود که برداشت تحریف از این روایات نادرست بوده و این روایات در پی بیان نکتهای ظریف هستند و آن، این که بخش ضمیمه شده به آیه، تفسیر و تطبیق آیه است و حضرت با گفتن تعابیری چون «و الله هکذا نزل بها جبرئیل علی محمد» در پی آن است که به مخاطب تفهیم کند که این تفسیر را من از جانب خود نمیگویم، بلکه تفسیری است وحیانی و نازل شده از طرف باری تعالی؛ اما نه به عنوان قرآن، بلکه به عنوان تفسیر و تأویل آن.
در اینجا متن دو کتاب تفسیری را به عنوان نمونه ذیل این آیه یادآور میشویم: در تفسیر المیزان ذیل آیه چنین آمده است: قوله «ثم ان علینا بیانه»، أی علینا ایضاحه علیک بعد ما کان علینا جمعه و قرآنه، فثم للتأخیر الرتبی لأن البیان مترتب علی الجمع و القراءة رتبة؛ 1 گفتار خدا که فرمود: «ثم ان علینا بیانه»، یعنی توضیح و تبیین قرآن برای تو (پیامبر9) بر عهدۀ ما است.
میتوان گفت متون معتبر حدیثی _ که نحوه شکلگیری کتاب امام علی7 را گزارش میکنند _ نیز ناظر به همین معنا هستند و میخواهند بگویند قرآن به طور کامل، همراه تفسیر آیاتش از طرف خدا بر پیامبر9 نازل شده و پیامبر اکرم9 این مجموعه کامل را بر امام علی7 املا نموده و آن حضرت جمعآوری و حفظ نموده است.