چکیده:
این مقاله در دو قسمت جداگانه به بحث درباره علیت اجتماعی و روابط علت و معلولی
میان پدیدههای اجتماعی و سرانجام، تحصیل مدل علی پرداخته است.در قسمت نخست درباره
ضرورت تبیین علی و انواع علیت نزد علم و بالضروره ویژگیهای علوم طبیعی و علوم
اجتماعی به بحث پرداخته است، و برای پرهیز از علیت کاذب(که معمولادر مسائل اجتماعی
مشاهده میشود) به توضیحاتی در مورد کنترل متغیرها و همبستگی میان آنها، و در خاتمه
به مدل سازی و شیوه دستیابی به مدل علی میپردازد.در قسمت دوم(برای آشنایی بیشتر خواننده)جنبههای عملیاتی و چگونگی محاسبات آماری
برای تحصیل مدل علی میان پدیدههای اجتماعی همراه با یک مثال عملی بیان شده است.
خلاصه ماشینی:
"ضرورت تبیین علی در علم اولین و مهمترین سؤالی که در بحث علیت خصوصاعلیت اجتماعی به ذهن متبادر میشود این است که چه ضرورت و الزامی وجود دارد که محقق باید رابطه یا روابط علت و معلولی میان پدیدهها را تبیین کند.
1-آشنایی یافتن با پدیدهای یا دستیابی به بینشهای جدید در باب ماهیت یا اندرون پدیدهای(به همراه یا بدون فرضهای اولیه درباره ماهیت این خصوصیات)3-تعیین کردن فراوانی چیزی که رخ میدهد یا دفعاتی که با چیز دیگری همراه است(معمولانه همیشه با یک فرض مقدماتی خاص)4-آزمون فرض رابطه علی میان متغیرها؛ (26) به سخن دیگر میتوان گفت، هر تحقیقی دارای یکی از 3 سطح توصیف، طبقه بندی و تبیین یا ترکیبی از آنها در هدفهای مورد نظر خود است.
در علوم اجتماعی خصوصادر جامعه شناسی امکان دستیابی به علیت تام و مطلق مطرحدر علوم طبیعی نیست، (34) لذا بهتر است توقع ما در جامعه شناسی این باشد که به کشف شرایطی بپردازیم که برای بروز پدیدهای کفایت میکند نه اینکه به دنبال شروط لازم و کافی برویم؛ (35) به عنوان مثال، برای پدیدهای چون فقر در پی مجموعه عوامل میرویم که بطور خاص در پیدایش آن مؤثر بودهاند، به گفته گورویچ به دنبال علل ممتاز میگردیم و به تعبیر ماکس وبر، با توجه به مفهوم ارجاع به ارزشها، عواملی را که فکر میکنیم نقش عمدهای دارند برمیگزینیم و به بررسی و آزمون آن میپردازیم."