چکیده:
سیاق آیات در صورتی که پیوستگی در نزول و ارتباط موضوعی آنها ثابت باشد، از قراین معتبر آیات است که باید در فهم ظهور آیات به آن توجه شود. اسباب نزول آیات نیز در صورتی که دارای شرایط صحت سندی و محتوایی باشد، از قراین فهم آیات است که توجه به آن نیز در تفسیر آیات لازم است. در تفسیر برخی آیات این دو تعامل دارند و در تفسیر برخی آیات تعارض. این مقاله در صدد است که پس از بیان شرایط اعتبار سیاق و اسباب نزول و ذکر نمونههایی از موارد تعامل آن دو، موارد استقرار تعارض میان آنها را بررسی و وجه تقدیم یکی از آن دو بر دیگری را با توجه به ملاک اعتبار آن دو بیان کند.
خلاصه ماشینی:
آموزههای قرآنی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، شماره 21، بهار ـ تابستان 1394 بررسی اعتبار سبب نزول و سیاقو تعامل و تعارض آن دو در تفسیر 1 ( علیاکبر بابایی 2 ( رحیم حاصلی ایرانشاهی 3 چکیده سیاق آیات در صورتی که پیوستگی در نزول و ارتباط موضوعی آنها ثابت باشد، از قراین معتبر آیات است که باید در فهم ظهور آیات به آن توجه شود.
اما روایات اسباب نزول، در صورت احراز شرایط صحت میتوان به آنها استناد نمود حتی اگر خلاف سیاق باشد؛ زیرا هر گاه روایتی به طریق تواتر نقل شده باشد یا با توجه به قراین قطعیالصدور باشد و دلالت آن نیز آشکار باشد، همچون آیات قرآن حجت است (ر.
اما بیشترین اصطکاکهای فکری در تعارض سیاق معتبر با اسباب نزول دارای شرایط اعتبار در مواردی است که در آنها پای عقاید کلامی مفسران به میان آمده است؛ چنان که بیشترین بحث در مورد پذیرش سیاق یا اسباب نزول در میان قرآنپژوهان شیعه و اهل سنت در مورد آیاتی است که به استناد روایات متواتر یا موثوقالصدور، در ارتباط با اهل بیت( و به خصوص در ارتباط با امامت و ولایت حضرت علی( است، اما در سیاقی به ظاهر بیارتباط با این امر قرار دارند.
اماقرآنپژوهان شیعه معتقدند که در این موارد باید از سیاق آیات دست کشید و فهم آیات را از روایات متواتر یا موثوقالصدور جستجو کرد و چنین استدلال کردهاند: در صورت احراز شرایط صحت در روایات اسباب نزول میتوان به آنها استناد نمود حتی اگر خلاف سیاق باشد؛ زیرا هر گاه خبری به طریق تواتر نقل شده یا قطعیالصدور باشد و دلالت آن نیز قطعی یا آشکار باشد، همچون قرآن حجت است (طباطبایی، 1417: 1/325 و 5/422).