چکیده:
قدرت به مفهوم توانایی و قابلیت، علاوه بر گوناگونی انواع، تعریف متفاوتی در ادبیات قرآن و رایج سیاسی جهان دارد. قدرت نرم به معنای جذب انسانها و جوامع انسانی به اندیشه و عمل مورد نظر به دور از خشونت و زور، سابقهای به طول عمر انسان داشته و در ادبیات سیاسی امروز، ظهور مجدد و پررنگی یافته است و به منظور تحمیل اراده خود بر دیگران به کار میرود. قرآن علاوه بر به کارگیری قدرت سخت در موارد خاص، بیشتر به قدرت نرم خود متّکی است. آیات قرآن بیانگر قدرت نرم اسلام و منابع آن در برابر جنگ نرم مستکبران است. نوشته پیش رو در صدد معرفی قدرت نرم و منابع آن در آیات قرآن است. شناخت قدرت نرم اسلام به منظور حفظ و تقویت آن ضروری است؛ زیرا از یکسو وسیلهای برای نفوذ و تغییر در دلها و رشد انسانیت است و از سوی دیگر مانعی برای دستیابی دشمنان به جامعه اسلامی و منابع قدرت آنهاست. جستار حاضر، بیشترین قدرت نرم قرآن را در بینشدهی و آگاهسازی انسانها نسبت به موضوعات و مسائل موثر در هدایت جامعه و رشد انسانها میداند. ایجاد بینش توحیدی در انسان، بینش و برنامه قرآن درباره انسان، جهان، دشمنشناسی، جهاد و... اندکی از نمایش قدرت نرم و منابع تولید آن در قرآن است که تبیین و تبلیغ آن نیازمند هوشمندی است.
خلاصه ماشینی:
در میان تقسیمات گوناگون قدرت، در کلام سیاستمداران از دیرباز قدرت غالبا ناظر به نوع سخت آن بوده است (نای، 1389: 38)، اما قدرت نرم به معنای ساختن ترجیحات دیگران و اعمال و تحمیل اراده بر ملتها و جوامع به دور از خشونت و زور، در ادبیات سیاسی امروز جایگاه بلندی پیدا کرده است (شارپ، 1389: 51).
نوشته پیش رو، ضمن مفهومشناسی قدرت در نگاه سیاستمداران و سیاستپژوهان و بیان جایگاه و فلسفه قدرت در اسلام، به تعریف قدرت نرم از منظر قرآن میپردازد و قابلیتها و جذابیتهای اسلام را با استناد به آیات فراوان قرآن و برخی تفاسیر، در چند موضوع و مسئله به نمایش میگذارد و نتیجه میگیرد که قدرت بینشدهی اسلام نسبت به مسائل و موضوعات و جذب ماندگار ملتها و افراد به آیین خود بیمانند است.
نگارنده، قدرت نرم اصلی قرآن را در بینشدهی و آگاهیبخشی آیات نسبت به موضوعات و مسائل میداند و معتقد است که جذابیت، توانایی و قابلیتی که قرآن در این محور دارد چنانچه به خوبی تبلیغ و تبیین شود، نه تنها مانع نفوذ دشمنان به جامعه و افکار مسلمانان است، بلکه عامل رشد جوامع بشری و هدایت آنها به سوی تعالی و غایت خلقت انسان یعنی عبودیت است.
5. قدرت نرم قرآن در بینشدهی نسبت به جهاد و دفاع هرچند خداوند مسیر صحیح رسیدن به هدف را به انسانها معرفی کرده است، اختلاف میان انسانها، امری اجتنابناپذیر است؛ زیرا سرشت آزاد انسان و مراتب گوناگون فکری، تجربه، عاطفه و انفعال او مقتضی اختلاف است (فضلاللٰه، 1419: 12/150)، از این رو قرآن میفرماید: ( ولا یزالون مختلفین( (یونس/ 44).