چکیده:
اصل میراث مشترک بشریت یکی از نمونههای بارز دستاوردهای تدوین و توسعه حقوق بینالملل در چارچوب اقدامات ارگانهای سازمان ملل متحد است که در راستای تحقق اصول عدالت و برابری، همبستگی میان ملتها و نظم نوین بینالمللی اقتصادی، در اسناد بینالمللی همچون معاهده 1967 در مورد اصول حاکم بر فعالیت دولتها در کاوش و استفاده از فضا، کنوانسیون 1982حقوق دریاها، اعلامیۀ جهانی 1997 یونسکو در مورد ژنوم انسانی، کنوانسیون 2001 یونسکو برای حفاظت از میراث فرهنگی زیر آب و کنوانسیون 2005 یونسکو در مورد تنوع فرهنگی پذیرفته شده است. طی دهههای اخیر جریانی عظیم با حمایت اکثریت اعضای جامعه بینالمللی بهویژه دول در حال توسعه شکل گرفته که در پی گسترش قلمرو اصل میراث مشترک بشریت به موضوعاتی همچون فناوری، ژنوم انسانی، انرژی و... هست. اصرار و پافشاری دول در حال توسعه به این دلیل است که از این طریق بتوانند حداقل بخشی از خواستهها و انتظارات خود را در جهت تعدیل مناسبات اقتصادی و سیاسی حاکم بر صحنۀ بینالمللی و تحقق اصل «نابرابری جبرانساز» برآورده سازند. بدین ترتیب، دامنۀ شمول اصل میراث مشترک بشریت رو به افزایش است. با این حال، اگر کاربرد این اصل در مناطقی همچون اعماق دریاها در محدودۀ ماورای صلاحیت ملی، فضای ماورای جو و مناطق وسیعی از قطب جنوب تثبیت گردیده است، در خصوص موضوعاتی مانند حقوق بشر، تغییرات آب و هوا، تنوع زیستی و محیط زیست ترجیح با کاربرد مفهوم «نگرانی مشترک بشریت» است؛ زیرا که در این موضوعات حفاظت از منافع مشترک بشری مدنظر است تا نحوۀ بهرهبرداری و تقسیم منصفانه سود حاصل از منابع مشترک. ضمن بازخوانی اصل میراث مشترک بشریت در حقوق بینالملل، این نوشته سعی دارد تفاوتهای این دو مفهوم در موضوعات مربوط را بررسی نماید.
The principle of the “common heritage of mankind” is one of the results of the codification and the gradual development of the international law by the organs of the United Nations in order to implement the principles of justice and equality، the solidarity between the nations and the new international economic order.
During the later decades، a powerful movement is formed by support of the majority of actors of the international community، in particular the developing states، willing to enlarge the domain of the principle of the “common heritage of mankind” to human genome.
The insistence of the developing states on this question was for the implementation of one part of their claims and expectations to modify the international economic and political relations and the application of the principle of “compensatory inequality”.
Meanwhile، if the implementation of this principle has been considered in the regions such as the seabed out of the sphere of national competence، outer space and a vast expanse of the Antarctic، when it comes to issues such as human rights، climate change، biological diversity and the environment، it is preferable to use the concept of “common concern of mankind”.Because here the most important thing is the protection of common interests and not the equitable distribution of the common resources profits.
The concept of the “common concern of mankind” about the aforementioned questions attracted the attention of the international community with the necessity to take certain common measures، even if it is situated out of the sphere of national jurisdiction.
This article tries to study the common characteristics of these two concepts and their differences.
خلاصه ماشینی:
"بازخوانی اصل «میراث مشترک بشریت » و تفاوت های آن با مفهوم «نگرانی مشترک بشریت » توکل حبیب زاده تاریخ دریافت : ١٣٩٢/٠٥/١٥ فرنگیس منصوری تاریخ پذیرش : ١٣٩٢/٠٩/٠٢ چکیده اصل میراث مشترک بشریت یکی از نمونه های بارز دستاوردهای تدوین و توسعه حقوق بین الملل در چارچوب اقدامات ارگان های سازمان ملل متحد است که در راستای تحقق اصول عدالت و برابری، همبستگی میان ملت ها و نظم نوین بین المللی اقتصادی، در اسناد بین المللی همچون معاهده ١٩٦٧ در مورد اصول حاکم بر فعالیت دولت ها در کاوش و استفاده از فضا، کنوانسیون ١٩٨٢حقوق دریاها، اعلامیۀ جهانی ١٩٩٧ یونسکو در مورد ژنوم انسانی، کنوانسیون ٢٠٠١ یونسکو برای حفاظت از میراث فرهنگی زیر آب و کنوانسیون ٢٠٠٥ یونسکو در مورد تنوع فرهنگی پذیرفته شده است .
مفهوم «میراث مشترک بشریت » در بدو امر در مورد نواحی جغرافیایی معین و بدون سکنه و نیز بسیاری از منابع طبیعی کاربرد داشته که شرایط و موقعیت ویژة این نواحی و تأثیری که استفاده از منابع آن ها بر روی منافع نسل های آینده و محیط زیست میگذارد، موجب گردید که چنین نواحیای از سوی جامعه بین المللی غیرقابل تخصیص و تملک اعلام گردند؛ مثل فضای ماورای جو، اعماق دریاها در محدودة ماورای صلاحیت ملی و قاره جنوبگان .
common concern of mankind برای مطالعه بیشتر در مورد مفهوم نگرانی مشترک بشریت رک به : UNEP, "II Meeting of the Group of Experts to Examine the Concept of the "Common Concern of Mankind" in Relation to Global Environmental Issues", Geneva, March 20-22, 1991, in Revista IIDH, vol.
World Summit on the Information Society (2003), Declaration of Principles - Building the Information Society: a global challenge in the new Millennium, Document WSIS-03/GENEVA/DOC/4-E, 12 December, available at: http://www."