چکیده:
ایران از نظر ژئوپلیتیکی، برای دستیابی به وزن ژئوپلیتیکی بالا در سطح منطقه و جهان، و رفع تهدیدات پیرامونی، باید جمعیت خود را افزایش دهد. وسعت سرزمینی ایران به اندازهای است که میتواند پذیرای جمعیتی بیشتر از جمعیت کنونی باشد. ایران هم اکنون با تراکم جمعیتی 46 نفر در هر کیلومتر مربع در رتبة 162 جهان قرار دارد. اما علاوه بر تعداد جمعیت، کیفیت و کارایی جمعیت نیز برای پیشرفت و افزایش وزن ژئوپلیتیکی لازم است. از این رو، در این پژوهش سعی شده ضمن تبیین ژئوپلیتیکی لزوم تغییرات افزایشی جمعیت در ایران، شاخصهای بهینهسازی این تغییرات و سیاستگذاری برای هدایت آن در قالب برنامههای آمایش سرزمین بررسی شود. سؤالهای پژوهش چنین طرح شدهاند: از منظر آمایش سرزمین چه شاخصهایی در برنامة افزایش جمعیت اولویت دارد؟ و چه مناطق و استانهایی برای پذیرش جمعیت بیشتر وضعیت بهتری دارند؟ هدف کلی این مقاله بررسی شاخصهای مهم آمایش سرزمین در سیاست افزایش جمعیت و سپس اولویتبندی استانهای کشور بر اساس این شاخصها برای افزایش جمعیت است. این مقاله به شیوهای تحلیلی- توصیفی نگاشته شده است.
Iran needs population growth in order to achieve high weight in the region and world as well as to obviate peripheral threats. Iran''s area is so vast that it can accommodate more population than the current population. The country having population density of 46 individuals per square kilometer ranks 162 in the world. However، quality and efficacy are necessary for a population to lead high weight. Therefore، it has been attempted in this research to explain necessity of population growth of the country geographically; and to study optimization of indices for these changes and policy making in order to lead the changes in the framework of the land preparation plans. The research questions are: Which indices are considered as priority from the view point of the land preparation، concerning the population growth; and which areas and provinces are more apt to accommodate more population? General purpose of this study is to consider crucial land preparation indices in population growth policy and to prioritize provinces based on the indices. The research method is descriptive-analytical.
خلاصه ماشینی:
رشد لجام گسيختۀ شهرهاي بـزرگ ، مهـاجرت گسـترده از منـاطق روسـتايي و مـرزي و شـهرهاي کوچک و تمرکز سرمايه گذاريها در برخي استان هاي کشور که به افزايش مهاجرت منجر ميشود، بيتوجهي به امنيت ملي که زاييدة تفکرات و برنامه هاي جغرافيايي است و بيتـوجهي بـه آمـايش علمي سرزمين و در نظر گرفتن مناطق داراي پتانسيل براي سـرمايه گـذاري و افـزايش جمعيـت و مسائلي از اين دست ، تهديداتي جدي را براي آيندة کشور در پي خواهد داشت .
بنابراين ، اين دو سؤال مطرح شـده اسـت کـه از نظر آمايش سرزمين چه شاخص هايي در برنامۀ افـزايش جمعيـت اولويـت دارد؟ و چـه منـاطق و استان هايي براي پذيرش جمعيت بيشتر وضعيت بهتـري دارنـد؟ هـدف کلـي ايـن مقالـه بررسـي شاخص هاي مهم آمايش سرزمين به عنوان ژنوم هـاي سـرزميني در سياسـت افـزايش جمعيـت ، و سپس اولويت بندي استان هاي کشور براساس اين شاخص ها براي افزايش جمعيت است .
در ادامه ، نحوة پراکنش جمعيت براساس منطق جغرافيايي و آمايشي و جلوگيري از بحران سازي ناشي از افزايش جمعيت و نيز هدايت سرريز جمعيتي کنـوني که سبب تمرکزگرايي شده است به کمک شاخص هايي تحليـل شـده اسـت کـه هـر يـک از ايـن شاخص ها در صورت توجه ، نقش ژنوم هاي مثبت و فرصت ساز را خواهنـد داشـت و در صـورت بيتوجهي به شکل منفي نقش آفريني خواهند کرد.
پ )؛ مرکز آمار ايران ، دفتر جمعيت نيروي کار و سرشماري براساس وضعيت ژئوپليتيکي کشور ايران و اهميـت عنصـر جمعيـت در وزن ژئـوپليتيکي هـر کشور، و مسير توسعه و ترقي آن و نيز با توجه به سـير جمعيتـي نگـران کننـدة کنـوني، توجـه بـه سياست تغييرات جمعيتي و در پيش گرفتن برنامه هاي مبتني بر افزايش جمعيت ضروري است .