چکیده:
هدف از پژوهش حاضر بررسی ابعاد خودکارآمدی(تحصیلی، اجتماعی، هیجانی و خلاق) نوجوانان در گونه های مختلف خانواده در مدل بافت نگر فرآیند و محتوای خانواده بود. نمونه پژوهش حاضر شامل 590 دانش آموز پایه اول تا سوم دبیرستان(282 پسر و 308 دختر) در شهر شیراز بود که به شیوه خوشه ای چندمرحله ای تصادفی در سال تحصیلی 93-1392 انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها پرسشنامه ابعاد خودکارآمدی موریس، پرسشنامه خودکارآمدی خلاق کارووسکی و دو مقیاس خودگزارشی فرآیند و محتوای خانواده سامانی مورد استفاده قرار گرفت. به منظور مقایسه گونه های مختلف خانواده(سالم، مشکل دار محتوایی، مشکل دار فرآیندی و ناسالم) از آزمون تحلیل واریانس چندمتغیره(MANOVA) استفاده شد. نتایج نشان داد که گونه های خانواده اثر معناداری بر خودکارآمدی تحصیلی، خودکارآمدی اجتماعی و خودکارآمدی عاطفی دارند، اما گونه های خانواده اثر معناداری بر خودکارآمدی خلاق نوجوانان نشان نداد. همچنین یافته ها روشن ساخت که فرزندان خانواده های سالم دارای بیشترین میزان خودکارآمدی تحصیلی، اجتماعی و عاطفی هستند. در مقابل، فرزندان خانواده های ناسالم دارای کمترین میزان خودکارآمدی تحصیلی و اجتماعی و فرزندان خانواده های مشکل دار محتوایی کمترین میزان خودکارآمدی هیجانی را دارا هستند.
The purpose of the present study was to investigate the adolescents’ self-efficacy dimensions in different Family types in the Contextual family Process and Content (FPC) model. The sample of the study included 590 (282 boys; 308 girls) high school students from first to third grades in Shiraz City، that were selected by multi-stage random sampling method in the 1392-93 academic year. To collect the data، Moris’ questionnaire of self-efficacy dimensions (2001)، Karwowski’s questionnaire of creative self-efficacy (2010)، Self-report Family Process Scale (Samani، 2008) and Self-report Family Content Scale (Samani، 2008) were applied. To compare the different dimensions of self-efficacy in four types of family، the Multivariate Analysis of Variance (MANOVA) test was used. The result indicated that family types had significant effect on academic self-efficacy، emotional self-efficacy and social self-efficacy، but family types didn’t show significant effect on adolescents’ creative self-efficacy. Moreover، the findings cleared that children of healthy families had higher rate of academic، social and emotional self-efficacy. In contrast، unhealthy families’ children showed a low rate of academic self-efficacy and social self-efficacy، and children of content problematic families had lower rate of emotional self-efficacy
خلاصه ماشینی:
Academic Self- efficacy خودکارآمدی اجتماعی: خودکارآمدی اجتماعی ١ یک بعد از خودکارآمدی است که به برآورد شخص در مورد تواناییاش برای ایجاد و حفظ روابط بین فردی (هاجدون و مولمان ٢، ٢٠٠٦)؛ قابلیت های فرد در برخورد با چالش اجتماعی، احساس توانایی در روابط با همسالان و توانایی اداره کردن ناسازگاریهای بین فردی اشاره دارد(موریس ، ٢٠٠١).
پژوهش هایی که عملکرد خانواده (قدرت خانواد در حل مشکلات ، حمایت از یکدیگر در مواقع بحران ، تدبیر راه هایی برای مشکل ، ارزشیابی راه حل های بکار گرفته شده ، اعتماد متقابل ، مسئولیت پذیری و ایجاد مقررات ) را بر شکل گیری خودپنداره و رضایت از تحصیل دانشجویان (دیباج ، ١٣٨٣)، عملکرد خانواده با احساس امنیت روانی(رجایی، تیموری و حسین ساقی، ١٣٨٧) و شکل دهی باور شخص در حل مسائل اجتماعی(لیان و لین ، ٢٠٠٧) مورد بررسی قرار دادند، رابطه معناداری را بین این متغیرها یافتند.
مطالعات دیگری که در زمینه الگوهای ارتباطی خانواده با خودکارآمدی تحصیلی، اجتماعی و عاطفی (دهقانیزاده و حسین چاری، ١٣٩١؛ نیکنام ، ١٣٩٠)، خودکارآمدی و سازگاری تحصیلی (تجلی و اردلان ، ١٣٨٩)، خلاقیت و احساس شایستگی (حاجیزاده ، رفاهی، تابع بردبار و حقیقی، ٢٠١٢) انجام شده ، رابطه معناداری را بین این متغیرها به دست آورده اند.
از این رو هدف از پژوهش حاضر بررسی تفاوت ابعاد خودکارآمدی(تحصیلی، اجتماعی، عاطفی و خلاق ) نوجوانان در گونه های مختلف خانواده بر اساس مدل بافت نگر فرآیند و محتوای خانواده که مدلی بومی برای خانواده های ایرانی است ، تعیین گردید.