چکیده:
بخش کشاورزی در میان بخشهای اقتصادی ایران جایگاه ویژهای دارد. استان فارس یکی از
قطبهای کشاورزی ایران به شمار میآید که در زمینه محصولات زراعی سهم عمدهای در
کشور دارد.
با توجه به اهمیت محصولات زراعی در استان فارس و به منظور تعیین مزیت نسبی این
محصولات از دو روش "نسبت هزینه منابع داخلی" و "نسبت هزینه به منفعت اجتماعی" برای
سال زراعی 79-1378 استفاده گردیده است. محاسبه معیارهای مذکور نشان میدهد که چهار
محصول از 18 محصول زراعی مورد بررسی، شامل گندم دیم، جو دیم، چغندرقند و آفتابگردان
در نرخ برابری نسبی ارز دارای مزیت نسبی نبوده و گوجهفرنگی بالاترین مزیت نسبی را
به خود اختصاص داده است و خیار، سیبزمینی و عدس آبی در مراحل بعدی قرار دارند.
مقایسه مزیت نسبی محصولات با میزان سطح زیر کشت فعلی آنان نشان میدهد که در مورد
محصولاتی که اطمینان نسبی به قیمت فروش داشته، الگوی کشت با اولویتهای مزیت نسبی
انطباق بیشتری داشته و برای محصولاتی مانند گوجهفرنگی، پیاز و سیبزمینی که ریسک
قیمتی بیشتری دارند، میان الگوی کشت و ترتیب مزیت نسبی اختلاف بیشتری مشاهده
میشود. در پایان مقاله جهت انطباق بیشتر الگوی کشت با ترتیب مزیت نسبی محصولات،
پیشنهاداتی ارائه گردیده است.
خلاصه ماشینی:
"محاسبه معیارهای مذکور نشان میدهد که چهار محصول از 18 محصول زراعی مورد بررسی، شامل گندم دیم، جو دیم، چغندرقند و آفتابگردان در نرخ برابری نسبی ارز دارای مزیت نسبی نبوده و گوجهفرنگی بالاترین مزیت نسبی را به خود اختصاص داده است و خیار، سیبزمینی و عدس آبی در مراحل بعدی قرار دارند.
بدین ترتیب، قیمت سایهای نیروی کار برابر متوسط دستمزد کشاورزی در استان فارس قرار داده شده و برای زمین، با توجه به اینکه در ایران به نهادههای دیگر مثل آب و کود شیمیایی و سموم دفع آفات یارانه نسبتا زیادی تعلق میگیرد، منطقی است که فرض کنیم اهمیت زمین به عنوان عامل کمیاب بالاتر رفته و اجاره زمین بیشتر از حد معقول آن است.
4. تحلیل مزیتهای نسبی محصولات زراعی پس از مشخص شدن قیمت سایهای محصولات و نهادهها و امکان تعیین مزیتهای نسبی، معیارهای DRC و SCB از رابطه منفعت خالص اجتماعی (NSP) به دست میآیند که برای محاسبه آنها به سه عامل زیر نیاز است: 1- قیمت سایهای یا سر مرز محصول، 2- مجموع هزینه نهادههای داخلی غیر قابل تجارت به قیمت سایهای، 3- مجموع هزینه نهادههای داخلی غیرقابل تجارت به قیمت سایهای.
جمعبندی و ملاحظات محاسبه معیارهای DRC و SCB نشان داد که چهار محصول از 18 محصول زراعی مورد بررسی، در نرخ برابری نسبی ارز دارای مزیت نسبی نمیباشند که این محصولات عبارتند از گندم و جو دیم و چغندر قند و آفتابگردان، گوجه فرنگی با SCB برابر 274/0 در سناریوی نرخ ارز PPP نسبی و 34/0 در سناریوی نرخ ارز PPP مطلق، بالاترین مزیت نسبی را به خود اختصاص میدهد."