چکیده:
تحلیل انتقادی گفتمان به عنوان رویکردی نوین در تحلیل متن و گفتمان ،بر ایـن اصـل استوار است که هیچ گفتمانی خالی از ایدئولوژی نیست و تلاش میکند که روابط پنهان قدرت ، نابرابری اجتماعی و سوءاستفاده از قدرت را در گفتمان ها برملا کند. تحلیل گران انتقادی بیشتر بر اساس طبقه بندی های زبان شناختی به تحلیـل گفتمـان مـی پردازنـد؛در حالیکه ون لیوون از مولفه های جامعه شناختی -معنایی بهره می برد. نگارندگان برآنندکه اشعار سیاسی بهار را بر اساس رویکرد ون لیوون بررسی کنند تا مشخص شود که بهار در دوران پرتنش مشروطه ،چگونه کارگزاران اجتماعی و عـاملان عمـل را بـه تصـویر میکشد؛آیا ازآن ها با صراحت نام می برد یا ترجیح می دهد پوشیده سخن بگویـد. بـه منظور نیل به هدف تحقیق ، نخست ابیات گفتمان مدار بابن مایه ی سیاسی انتخاب شـد؛ سپس مولفه های جامعه شناختی -معنایی در هر بیت مشـخص گردیـد؛وبـا محاسـبات آماری و طبق بسامدمولفه ها،میزان ارجاعات پوشیده و صریح تعیین شد؛در نهایـت و پس از تحلیل کمی و کیفی ،نتایج زیر حاصل شد:نخست آنکـه بهـار بـرای بازنمـایی فعالان سیاسی و صاحبان قدرت ،از صریح ترین مولفه ها از جمله نام بری و فردی سـازی استفاده کرده است ؛دیگر مولفه های پرکاربرد عبارتند از ارزش گذاری، اشتراکی سازی و فعال نمایی .بهاردیدگاه خود رادرباره ی کارگزاران اجتماعی ،با به کـارگیری مولفـه ی ارزش گذاری بیان کرده است ؛در اشعاروی بسامد مولفه های پوشیده بسیار اندک است که این خود شاهدی است بر صراحت بهار در بازنمایی کارگزاران اجتماعی
خلاصه ماشینی:
بـه منظور نیل به هدف تحقیق ، نخست ابیات گفتمان مدار بابن مایه ی سیاسی انتخاب شـد؛ سپس مؤلفه های جامعه شناختی -معنایی در هر بیت مشـخص گردیـد؛وبـا محاسـبات آماری و طبق بسامدمؤلفه ها،میزان ارجاعات پوشیده و صریح تعیین شد؛در نهایـت و پس از تحلیل کمی و کیفی ،نتایج زیر حاصل شد:نخست آنکـه بهـار بـرای بازنمـایی فعالان سیاسی و صاحبان قدرت ،از صریح ترین مؤلفه ها از جمله نام بری و فردی سـازی استفاده کرده است ؛دیگر مؤلفه های پرکاربرد عبارتند از ارزش گذاری، اشتراکی سازی و فعال نمایی .
در تحقیـق دیگری، فلاحی(١٣٨٨) با بهره گیری از مؤلفه های گفتمان مدار جامعه شناختی -معنایی به بررسی شیوه های بازنمایی کارگزاران اجتماعی در ٨نشریه ی سال هـای آغـازین دوره ی مشروطه پرداخته است ؛ صاحبی و دیگران (١٣٨٩) ضـمن معرفـی الگـوی مـذکور، بـه بررسی و نقد روایی قطعه ای از گلسـتان سـعدی پرداختـه انـد.
در تحقیـق مشـابهی ، حق پرست (١٣٩٠) با بررسی مؤلفه های جامعه شناختی -معنایی در برش هـای داسـتانی از شاهنامه و بهمن نامه ، تلاش کرده است کـه شـباهت هـا و تفـاوت هـای تصویرسـازی کارگزاران اجتماعی در دو روایت متفاوت از ماجرای کـین خـواهی بهمـن را مشـخص کند.
«تحلیل گفتمان انتقادی در اثـری از ابـراهیم گلستان با استفاده از مؤلفه های جامعه شناختی -معنایی گفتمـان مـدار بـا توجـه بـه بازنمایی کارگزاران اجتماعی ».
«شـیوه هـای تصویرسـازی کارگزاران اجتماعی در گفتمان فارسـی: تحلیـل تـوجیهی گفتمـان بـا عنایـت بـه مؤلفه های جامعه شناختی -معنایی ».