چکیده:
در این مقاله تأثیر سیاستهای تجاری و دیگر متغیرهای اساسی بر نرخ ارز حقیقی
تعادلی (وارداتی و صادراتی) برای دوره 1381ـ 1338 با استفاده از تحلیلهای هم
انباشتگی و آزمونهای علی کوتاهمدت و بلندمدت، مورد مطالعه قرار میگیرد. نتایج
حاصله نشان میدهند که شاخص تعرفه، بهرهوری، تراز منابع، نسبت سرمایهگذاری به جذب
داخلی و نرخ ارز اسمی، سازگار با الگوی نظری مانتیل (1997)، اثرات معنیداری بر نرخ
ارز حقیقی وارداتی و صادراتی دارند. تراز منابع غیرنفتی شامل ورود سرمایه و
درآمدهای نفتی، علت ادواری (کوتاهمدت) کلیه متغیرهای دستگاه و علت بلندمدت نرخ ارز
حقیقی تعادلی محسوب شده و نقش متغیر پیشرو را در نوسانات سایر متغیرها ایفا میکند.
به علاوه این متغیر از بیشترین درجه برونزایی برخوردار بوده و سیاستهای ارزی
کشور نقشی انفعالی در مقابل تراز منابع داشته است. شاخص تعرفه یا محدودیتهای کمی
وارداتی، مهمترین متغیر پیشبینیکننده نرخ ارز اسمی در طول ادوار تجاری است به
طوری که افزایش شاخص تعرفه و محدودیتهای وارداتی، رشد نرخ ارز مؤثر اسمی را کنترل
کرده است. ارزشگذاری بیش از حد پول داخلی احتمالا به دلیل انحرافات قیمتی و
سیاستی، نسبت سرمایهگذاری را کاهش داده و از این طریق تأثیر منفی بر رشد اقتصادی
گذاشته است.
خلاصه ماشینی:
"لذا متغیرهای بهرهوری HBS3، تراز منابع به GDP (یا RESGDP)، شاخص تعرفه (tariff) و همچنین شاخص قیمتهای خارجی برحسب پول داخلی یا نرخ ارز مؤثر اسمی (ln(PFOR)) برونزای ضعیف یا علت بلندمدت نرخ ارز حقیقی وارداتی محسوب میشوند.
برآورد رابطه بلندمدت در دستگاه شرطی که در بخش (G) جدول ارائه شده است را به صورت زیر بازنویسی میکنیم: ln(NER)53/0+tariff61/0- RESGDP 92/0-ln(ISHARE)23/0+ trend)041/0-(ln(GDP)67/1- = e* (81/2) (90/1-) (89/3-) (21/2) (21/3-) همانطور که ملاحظه میشود کلیه ضرایب علامت مورد انتظار را براساس الگوی نظری ارائه شده دارند و به لحاظ آماری معنیدار هستند.
جمعبندی و ملاحظات در این مطالعه تأثیر متغیرهای اساسی شامل تراز منابع غیرنفتی، بهرهوری، نسبت سرمایهگذاری به جذب داخلی، نرخ ارز مؤثر اسمی و به ویژه سیاستهای تجاری روی نرخ ارز حقیقی وارداتی و صادراتی در دوره 81-1338 مبتنی بر تحلیلهای همانباشتگی مورد بررسی قرار گرفته است.
نتیجه مذکور نشان میدهد که محتوای وارداتی هزینههای سرمایهگذاری یکی از عوامل مهم و تعیینکننده نرخ ارز حقیقی تعادلی محسوب میشود که لحاظ کردن اثر آن در تعدیل نرخ ارز اسمی در لایحه برنامه چهارم همانند دیگر متغیرهای اساسی مورد غفلت قرار گرفته است.
Montiel (1999); Exchange Rate Misalignment: Concepts and Measurement for Developing Countries, Oxford: Oxford University Press for World Bank.
(1997); “Determinants of the long-run equilibrium real exchange rate: an analytical model”, in Hinkle, Lawrence E, and Montiel, Peter J."