چکیده:
هدف: هدف پژوهش حاضر، پاسخ به این مسئله است که ناصرالدین شاه و روس ها در قبال راه ارتباطی ایالت گیلان، چه اهداف سیاسی و اقتصادی را دنبال می کردند و تا چه حد در رسیدن به اهداف خود موفق عمل کردند.
روش/ رویکرد پژوهش: در این تحقیق، سعی شده با توجه به منابع دست اول و اسناد، تحلیلی تاریخی ــ اسنادی از بحث ارائه شود.
یافته ها و نتایج پژوهش: دستاوردهای تحقیق نشان می دهد روس ها برای تفوق نظامی و اقتصادی خود در شمال ایران، خواهان احداث راه های ارتباطی بودند؛ ولی در بعد بینالمللی با مخالفت انگلیسی ها و در بعد داخلی ایران با مخالفت دولت قاجار مواجه بودند. دولت انگلیس، تسلط ساخت هر نوع راهی در شمال ایران را به ضرر منافع خود در ایران می دانست و دولت قاجار واگذاری این امتیاز استراتژیک را بهمنزله افزایش قدرت روسیه در شمال ایران و تسلط نظامی روسیه بر پایتخت و شهرهای مرکزی می دانست. در نهایت، بر اثر توافق روسیه و انگلستان در صحنه خارجی و فشار روشنفکران بر ایجاد راه بهمنظور توسعه اقتصادی، دولت ناصرالدین شاه، در 1893/1310ق.، امتیاز ساخت راه شوسه انزلی به قزوین را به شرکتی روسی به نام «شرکت بیمه و حمل و نقل» واگذار کرد. این راه طی چند سال ساخته شد و نتیجه آن افزایش نفوذ سیاسی روسیه و افزایش صادرات انواع محصولات تجاری به ایران بود.
Purpose: To explore the Russians’ political and economic aims in constructing a road to link the northern territory of Guilan to the central parts of Iran.
Method/Research Design: Analysis carried out based on archival resources.
Findings and Conclusion: Russians demanded concession to construct roadways in order to achieve military and economic supremacy in the north of Iran. However، they faced opposition from Britain، as the project was considered to be against the interests of the British in Iran. Qajars themselves were worried about the increase of Russian influence in the north، and in the capital and central regions. Nevertheless، after Russia and Britain signed a treaty، as well as because of the enthusiasm of Iranians for development، Naser Al-Din Shah granted the concession for the construction of a Ghazvin-Anzali road to the Russian «Insurance and Transportation Company» in 1893. The road was built within a few years، and Russian gained the upper hand in the trade and politics of Iran in later years.