چکیده:
در مسیر مهاجرت امام رضا(ع) از مدینه به مرو و سپس از مرو به توس، مکان هایی وجود دارد که به مقام و قدمگاه امام رضا(ع) معروف است. یکی از این اقامتگاه ها در کنار مضجع شریفش بوده که به مناسبت اقامت، عبادت، شهادت و غسل امام به قدمگاه، سجدگاه، قتلگاه و غسلگاه معروف شده است. مقاله پیش رو درصدد واکاوی این مکان مقدس و رفع ابهام از وجه تسمیه آن است.
There are places on the migration route of Imam al-Riḍā (A.S.) from Madina to Merve and then to Tūs that are famous as Imam al-Riḍā’s (A.S.) station and place of footsteps. One of these residences has been located next to the noble sepulcher، which has become famous as qadamgāh، sajdagāh، qatlgāh، and ghuslgāh because of the Imam’s residence، worship، martyrdom، and major ritual ablution. The present article deals with searching into this sacred place and clarifying its appellation.
خلاصه ماشینی:
قبرستان قتلگاه، غسلگاه، قدمگاه و مسجد امام رضا مقدمه پیش از دفن امام رضا( و هارونالرشید، خلیفه عباسی در مکان کنونی250 ابن بابویه، محمد بن علی(شیخ صدوق)، عیون اخبار الرضا(، ج 2، ص 303.
قبرستان قتلگاه در عصر تیموری گزارش حاجشیخعباس قمی درباره مدفن شیخرجب برسی در مزار قتلگاه مشهد، به نقل یکی از صوفیان معاصر برسی در دوره تیموری،261 قمی، عباس، فوایدالرضویه فی احوال علماء المذهب الجعفریه، ج 2، ص 181؛ شیبی، کاملمصطفی، تصوف و تشیع تا آغاز سده دوازدهم، ص 2۴1.
"/> تکیه بکتاشیها یا خانه امام رضا( مطابق اسناد آستان قدس از دوره صفوی تا پهلوی، در این قبرستان تکیهای بوده که تعدادی از درویشان سلسلۀ بکتاشی در آنجا زندگی میکرده و از آستان قدس مستمری میگرفتهاند269 نقدی، رضا، «بکتاشیه و آستان قدس رضوی»، فصلنامه مطالعات تاریخ اسلام، ش 22، ص 1۵1.
"/> و بعد از آن قمی در عهد شاه تهماسب اول صفوی، از این مسجد در جنب اراضی قتلگاه، به عنوان محل تغسیل حضرت رضا( و محل رجوع مردم برای زیارت و عبادت نام برده است273 قمی، قاضی احمد، گلستان هنر، ص 1۵.
"/> این مسجد مطابق کتیبۀ سنگی، به خط نستعلیق علیرضا عباسی که بر خارج دیوار غربی آن نصب بوده و اکنون در خزانه آستان قدس نگهداری میشود، به دستور مهدیقلیخان ایشیک آقاسیباشی در تاریخ 1011ق تعمیر شده است274 اعتمادالسلطنه، محمدحسنخان، مطلعالشمس، ج 2، ص۵3۴.
علاوه بر آن، این مکان اکنون از اماکن پیرامون حرم مطهر و جزء همان باغ یا قصر حاکم توس بوده که امام در هنگام شهادت در آن اقامت داشته است.