چکیده:
هدف اصلی پژوهش حاضر، یافتن پاسخ این پرسش است که در محتوای کتاب های منتخب دروس معارف اسلامی دانشگاه ها تا چه اندازه به موضوع مهدویت و انتظار توجه شده است. با بررسی مبانی نظری و پیشینه پژوهشی، روش توصیفی (غیر آزمایشی) با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا برگزیده شد. محتوای کتاب های منتخب دروس معارف اسلامی دانشگاه ها به عنوان نمونه پژوهش با استفاده از سازه تعیین شده در شش گویه تحلیل می شوند. عمده ترین نتایج پژوهش بیان گر آن است که در مجموع 99بار به گویه های مولفه مهدویت و انتظار توجه شده که میزان آن در کتاب های معارف اسلامی 2 و 1 به ترتیب 98 و 2بار است، اما در کتاب های انقلاب اسلامی، اخلاق اسلامی و تاریخ اسلام، هیچ فراوانی مشاهده نشد. با توجه به فرض یکسان بودن فراوانی گویه های درون یک مولفه از آزمون مجذور K استفاده شده است که نتایج محاسبه نشان می دهد بین فراوانی مشاهده شده و فراوانی مورد انتظار در توجه متوازن به مولفه ها تفاوت معناداری وجود دارد؛ بدین صورت که گویه ویژگی نایبان امام زمان(عج) و شرایط حکومت اسلامی در عصر غیبت ۴۱ درصد اهمیت و آثار ظهور حضرت مهدی ۲۲درصد، مباحث مربوط به آشنایی و ضرورت انتظار امام زمان ۱۳ درصد، ویژگی های حضرت مهدی ۱۱درصد، احادیث و روایت های نقل شده از امامان و بزرگان دین ۸ درصد و زندگی نامه امام زمان ۴.۴ درصد فراوانی را به خود اختصاص داده اند. در بین کتاب های مورد بررسی، کتاب بینش اسلامی 2 با 98 مورد فراوانی، بیشترین میزان توجه، و سایر کتاب های منتخب بدون هیچ فراوانی، کمترین میزان توجه را به مفاهیم مرتبط با مهدویت داشته اند.
The main objective of this study was to answer the question that how much and to what extent the issue of Mahdism in the Islamic theology course textbooks in universities، are attended. After studying of theoretical and research background، a descriptive (non-experimental) technique of content analysis was chosen. The Islamic theology course textbooks of universities selected as the samples are analyzed using the structure set out in the six items. The main results of the study indicate that a total of 99 times the component items of Mahdism are mentioned with rates in the books of Islamic Studies 1 and 2، respectively، being 98 and 2. Yet، in the books of the Islamic Revolution، the Islamic Ethics and Islamic History، no frequency was found. K test was used as the assumption was the similar frequency of items which shows a significant difference between observed frequency and expected frequency. The item of Imam's reps and the Islamic Republic in occultation and reappearance composes 41 percent of frequency while 22% are issues related to the signs of appearance. The necessity of Imam of the Time، Imam Mahdy and his introduction is 11 percent، traditions and narrations related to the features of Mahdy and quotations from the great religious leaders and Imams are 8% and 4.4 percent had the biography of Imam. In the review of the books، the book Islamic vision 2 with 98 times frequency takes the most attention، and other selected books are without any frequency، in which Mahdism had the least amount of attention to related concepts.
خلاصه ماشینی:
"در جمعبندی پژوهشهای انجام شده میتوان گفت پژوهشهای بسیاری در حوزه مهدویت و انتظار انجام شده که بیشتر به توصیف ویژگیهای امام، ولایت حضرت مهدی( و اهمیت و ضرورت وجود امام زمان( پرداختهاند، ولی در پژوهش حاضر برآنیم که دریابیم آیا در برنامه درسی عمومی دانشگاهها به عنوان یکی از مهمترین ارکان اساسی اسلامی شدن دانشگاهها به موضوع مهدویت و انتظار توجه کافی شده است یا خیر؟ اهدف تحقیق 1.
نمودار شماره6 نتایج سؤال پژوهشی2 آیا بین فراوانیهای مشاهده شده مربوط به هریک از گویههای مؤلفه مهدویت و انتظار تفاوت معناداری وجود دارد؟ مؤلفه مهدویت و انتظار، شش گویه دارد که درصد توجه به این گویهها در کتابهای منتخب به شرح زیر است: مباحث مربوط به آشنایی و ضرورت انتظار امام زمان( 13.
فراوانیهای مشاهده شده و مورد انتظار مؤلفه مهدویت و انتظار مباحث مربوط به آشنایی و ضرورت انتظار امام زمان( احادیث و روایتهای نقل شده درباره امام زمان( از پیامبر امامان و بزرگان دین زندگینامه امام زمان( اهمیت و آثار ظهور حضرت مهدی( ویژگیهای حضرت مهدی( ویژیگی نایبان امام زمان( و شرایط حکومت اسلامی در عصر غیبت جمع فراوانی مشاهده شده 13 8 4 22 11 41 99 فراوانی مورد انتظار 5/16 5/16 5/16 5/16 5/16 5/16 99 Chi square:117/04 Df:5 p<0/01 همانطور که نتایج آزمون در جدول شماره 3 نشان میدهد مجذور K به دست آمده از مقدار جدول در سطح 01/0 بزرگتر است."