چکیده:
استفاده از رحم جایگزین در درمان ناباروری از مباحثی است که با سؤالات و ابهامات متعددی مواجه است. یکی از مسائلی که در این مبحث کمتر مورد توجه اندیشوران قرار گرفته، بررسی رابطۀ میان کودک و صاحب رحم جایگزین از جهت نشر حرمت است. اثبات یا نفی این رابطه آثار متعددی دارد. نگارندگان کوشیدهاند با بررسی ادلۀ مختلفی که ممکن است در اثبات حرمت استدلال شوند به این مسئله پاسخ گویند. دستاورد این پژوهش پس از بررسی استدلالهای مختلف، این است که هیچیک از این ادله برای اثبات مدعا کافی نیست. مفهوم اولویت نسبت به حرمت از راه رضاع نیز که مهمترین بهشمار میرود، دارای شرایط لازم برای حجیت نیست. هر چند بهطور جزمی نمیتوان رابطۀ محرمیت را رد کرد و بهتر است از جنبۀ ازدواج ـ بهدلیل اهمیت فراوان آن ـ جانب احتیاط رعایت شود.
خلاصه ماشینی:
اما باید توجه داشت که همگونی و مسانخت بین رابطۀ رضاع و نسب ، سبب نمی شود تا بگوییم همچنانکه نسب پدیده ای واقعی و عرفی است ١ و قانونگذار شریعت بی آنکه تعبد دیگری برای نسب و پدر و مادر و فرزند نسبی داشته باشد، احکام را بر اساس همین نظام طبیعی و موضوعات واقعی وضع کرده است ، پدیدٔە رضاع و رابطۀ رضاعی نیز به همین شیوه است (محلاتی ، ١٣٨٤: ٧٠)، چه آنکه آشکارا پیداست که از نظر قانونگذار شریعت ، رابطۀ رضاع تنها با وجود شرایط خاصی ـ که در مباحث قبلی به برخی از آنها اشاره شد ـ رسمیت می یابد، این گونه نیست که شکل گیری و تکون فردی از فرد دیگر به هر شکلی که باشد، بتواند رابطه رضاع را محقق کند.
دلیل یکم : مفهوم اولویت برخی از نویسندگان در بیان رابطۀ محرمیت بین کودک و مادر جانشین به ادلۀ ایجاد رابطۀ حرمت از راه شیرخوارگی تمسک جسته اند و گفته اند: زن صاحب رحم همانند زن شیردهنده به کودک است ، چنانکه کودک از زن شیردهنده تغذیه می کند، جنین کاشته شده نیز چنین می کند و از این جنبه نمی توان نقش زنی که جنین را در رحم خود نگه داشته و به مرحلۀ زایمان رسانده است ، کمتر از زن شیردهنده به طفل دانست ، نادیده انگاشتن نقش زن دارندٔە رحم جایگزین ، ظلم بزرگی در حق وی به شمار می رود، چرا که این کودک از نخستین مراحل بعد از انعقاد نطفه و از هنگامی که جنینی ابتدایی و متشکل از چند سلول بوده است تا آخرین مرحله یعنی وضع حمل در رحم چنین زنی رشد و نمو کرده و ماه ها از خون او تغذیه کرده ، به طوری که گوشت و پوست و استخوان او از این زن شکل گرفته است .